Gespreksnotities juni: Barmhartig als de Vader

Download hier de gespreksnotities op A-4 of als katern op A-5.

Extra bijlage, over de parabel van de Barmhartige Samaritaan: commentaren van Roger Burggraeve en paus Franciscus

SYNTHESE VAN HET ARTIKEL VAN JAN VANDENBERGHE DOOR GUIDO DEBONNET

Het Buitengewoon Jubeljaar is er een van de Barmhartigheid. “God is zo barmhartig. En zo moeten ook wij zijn, naar zijn beeld en gelijkenis. 50 jaar nà Vaticanum II dienen we op een begrijpelijke manier te spreken over God,” aldus Franciscus I.

Wat is barmhartigheid? Dat is de kleur die de liefde krijgt wanneer ze te maken heeft met lijden, nood en onmacht.
Bij het brandend braambos lazen we: “Ik (=God) heb de ellende van mijn volk gezien en hun jammerklachten gehoord.” De Bijbel zegt het zo: “Gods liefde blijft altijd bestaan.” Bij de profeten (O.T.) wordt God soms woedend om het onrecht dat mensen elkaar aandoen. Toch heeft Hij ook altijd geduld en schenkt vergeving: want waar mensen zo handelen, kunnen ze niet gelukkig zijn.

In Jezus krijgt Gods barmhartigheid een gezicht. Hij is het gelaat van de ‘barmhartigheid van de Vader.’ Dat brengt hem juist in conflict met de Joodse overheid: barmhartigheid is voor hem meer dan brand- en slachtoffers! Hoe hevig het conflict ook wordt, toch blijft Jezus trouw aan een barmhartige houding tegenover hen: hij schuwt geweld en brute macht. En zelfs zijn leerlingen die hem vaak niet begrijpen kunnen rekenen op zijn barmhartigheid (Petrus).
Ook buiten het christendom komt barmhartigheid voor. Het is geen christelijk monopolie. De ‘gulden regel’ wordt ook buiten de drie monotheïstische godsdiensten geponeerd. Tragisch is het dat in de geschiedenis veel onbarmhartigheid ‘in naam van God’ plaats vond.

Barmhartigheid begint met een goddelijk geschenk: we krijgen medelijden. Daarmee begint barmhartigheid. (Cf. Jezus en de melaatse; Jezus en de jongeman van Naïm). Jezus raakt bewogen tot in zijn ingewanden (het slaat hem in de buik). Medelijden is een gevoel dat meteen een uitnodiging is tot doen: maar je kan ook de andere kant opkijken ‘in een boog eromheen lopen’.

Waar je evenwel de handen uit de mouwen steekt (cf. de barmhartige Samaritaan), gebeurt er heel wat. De hulp de voorbije winter in de ‘hel van Duinkerken’ getuigt ervan. Ook op politiek vlak komt er beweging: aanklagen, betogen, petities tekenen. Barmhartigheid blijft niet bij de pakken zitten: het onrecht moet van de baan! Maar gebruikt ook nooit geweld. Geweldloosheid is barmhartigheid voor de tegenstander.

Barmhartigheid begint bij het besef dat wij mensen ‘allemaal uit dezelfde klei zijn gebakken’ (F. Timmermans). Er zijn geen twee soorten mensen: goeden en kwaden, wel zijn er die meer of minder geluk en kansen in het leven hebben. We hebben allen dezelfde behoeften en noden, o.m. om geholpen te worden en om vergeving te krijgen, gaarne gezien te worden ‘ondanks’ onze zwakheden. Barmhartigheid vraagt dan ook zelfkennis en zelfaanvaarding (ik ben een mens met zon- en schaduwzijden). Een stevig fundament voor wie gelovig is, is het vertrouwen dat God ons liefheeft ‘zoals we zijn.’ In onze kleinheid kan Gods barmhartigheid in ons leven binnenkomen. Zoals bij de Samaritaanse aan de waterput: Jezus’ vergeving wordt een bron die onuitputtelijk wordt… Het besef dat Gods barmhartigheid een geschenk voor ons is én een oproep om eraan mee te werken, vraagt stilte en aandacht.