Op 1 november vieren we in de kerk het feest van Allerheiligen. De naam spreekt voor zich, we vieren op die dag alle heiligen die de Kerk kent, en dat zijn er heel wat. Heiligen zijn als het ware een afspiegeling van de heiligheid van God. Het feest van Allerheiligen heeft heel oude wortels. Reeds in de eerste eeuwen van het christendom was er de behoefte om op één dag alle martelaren te herdenken. Uiteindelijk kwam er een jaarlijkse herdenking van alle heiligen op 13 mei 609. Op die dag werd immers het Romeinse Pantheon, de tempel ‘van alle goden’ gekerstend door paus Bonifatius IV en toegewijd aan Maria en alle martelaren. De viering van 1 november gaat uiteindelijk terug op Gregorius III (731-741). Deze paus wijdde in de Sint-Pietersbasiliek een kapel ter ere van alle apostelen en alle heiligen en martelaren. Dat dit op 1 november was, is mede te wijten aan de Kerk van Ierland, waar men een tegenwicht wou geven aan het heidense oogstfeest Samhain. Men geloofde dat de geesten van de overledenen terug naar de aarde kwamen op de nacht van 31 oktober op 1 november. Men verkleedde zicht en er werden grote vuren aangemaakt om de kwade geesten te verjagen en er werden lampen gemaakt uit suikerbieten die voor de deuren werden geplaatst om de goede geesten de weg terug naar huis te wijzen. Iets wat we vandaag nog terugzien op het feest van Halloween, All Hallows Eve, de vooravond van Allerheiligen. Het was uiteindelijk paus Gregorius IV (827-844) die het collectieve heiligenfeest op 1 november uitbreidde naar alle Latijnse bisdommen buiten Rome. Daardoor raakte het gemeenschappelijke martelaarsfeest van 13 mei na een zekere tijd in onbruik.
Allerheiligen wordt dus in de katholieke kerk niet in verband gebracht met de overledenen, maar met alle heiligen. De overleden worden in de kerk herdacht op 2 november, het feest van Allerzielen. De naam is afgeleid van 'de gedachtenis aller zielen'. Men ging ervan uit dat een mens bestaat uit lichaam en ziel. Volgens de klassieke leer wordt de ziel na de dood gescheiden van het lichaam en gaat ze naar hemel, hel of vagevuur. In één van deze drie oorden wachten alle zielen op de dag wanneer zij met hun verrezen lichamen verenigd zullen worden. De zielen in het vagevuur zijn van de eeuwige verdoemenis gered maar moeten nog van hun onvolkomenheden worden gezuiverd om Gods licht te kunnen verdragen. De viering van Allerzielen was dan ook bedoeld om dit louteringsproces te ondersteunen. Door gebed helpen de levenden de overledenen om hun uiteindelijke bestemming bij God te bereiken. Het feest van Allerzielen is oorspronkelijk ontstaan in Spanje. In Europa werd deze traditie geleidelijk aan ingevoerd nadat de heilige abt Odilo (962-1046) van Cluny een viering had ingesteld waarin voor alle gestorven monniken werd gebeden. Sint Odilo verplichtte alle met Cluny verbonden kloosters deze gedachtenis daags na Allerheiligen te vieren. In de 14e eeuw werd Allerzielen in de gehele Latijnse Kerk ingevoerd. Dat gebeurde vooral onder invloed van de pestepidemieën die in de Middeleeuwen Europa teisterden. Daarbij stierven ontelbare mensen wiens lichamen in massagraven terechtkwamen, vaak zonder dat er voor hen een mis werd opgedragen. Om te voorkomen dat deze anonieme pestslachtoffers ook na hun dood naast het heil zouden grijpen, werden zij op Allerzielen alsnog in het gebed van de hele Kerk meegenomen. Nog maar weinig katholieken zijn bezig met de mogelijkheid dat de overledenen in het vagevuur zitten. Toch blijft Allerzielen een belangrijk feest. Het is de herdenking van al onze dierbaren. Rond 2 november trekken veel families naar de begraafplaatsen en columbaria om daar hun overledenen te gedenken. In de Latijnse landen worden Allerheiligen en Allerzielen uitbundig gevierd. Mexico spant hierbij de kroon. Het is er gekend als Día de los Muertos ('Dag van de Doden'). Om te laten zien dat ze hun gestorven dierbaren niet vergeten zijn, houden de meeste Mexicanen op de begraafplaatsen luidruchtige feesten, vaak met vuurwerk. In Zuid-Mexico koken ze zelfs hele feestmaaltijden op het kerkhof. Overal zijn ook doodshoofdjes van marsepein te zien.
We willen graag in onze Paulusgemeenschappen die traditie van het herdenken van onze doden opnieuw een belangrijke plaats geven. Daarom organiseren we op zaterdag 2 november om 16.30 u. een dodenherdenking in de Finisterrae kerk in de Nieuwstraat onder de titel ‘Een zee van mensen. Omdat geen leven vergeefs of vergeten mag zijn.’ Tijdens deze gebedswake willen we al onze dierbare overledenen gedenken, maar ook allen die naamloos moeten sterven, de mensen die zonder dak boven hun hoofd op onze straten moeten sterven, alle slachtoffers van oorlog en geweld, … Iedereen is er van harte welkom!
Pastor Gino
