Jozef, de bruidegom van Maria, is een geliefde heilige. In Oosterse kerken houdt men hem al heel vroeg in ere. Later ook in toenemende mate bij ons. In 1847 roept paus Pius IX Sint Jozef uit tot ‘Patroon van de Katholieke Kerk’. Vanaf 1870 vieren wij dat hoogfeest op 19 maart. Verder is Jozef de patroonheilige van België en van Canada.
Al in de tijd toen de dieren nog spraken verwelkomden onze voorvaderen de zomerzon met zang, bloemenkransen en dartele cirkeldansen rond de Meiboom. Van Friesland tot Finland steekt men tijdens de Walpurgisnacht van 30 april op 1 mei vreugdevuren aan. De Oude Romeinen kenden dan weer de Floralia: zes dagen festival ter ere van de jolige bloemengodin Flora. Ook Gent houdt zijn Floraliën begin mei; om de vijf jaar als ’t meevalt.
Wie kent dat zalige meimaand-gevoel niet? De dichter Heinrich Heine (1797-1856) bezong het in twee stroofjes vol liefdesromantiek:
Im wunderschönen Monat Mai,
Da ist in meinem Herzen
Die Liebe aufgegangen.
Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Vögel sangen,
Da hab ich ihr gestanden
Mein Sehnen und Verlangen.
Maar in mei zingt men soms ook een toontje lager. “Debout, les damnés de la terre!”, “Ontwaakt, verworpenen der aarde!”, het strijdlied van de arbeidersbeweging: De Internationale uit 1892.
De moderne industrie brengt vooruitgang maar ook nieuwe vormen van slavernij. Fabriekswerkers protesteren in hun cités. In 1871 wordt de meimaand (‘le temps des cerises’) bloedig roodgekleurd tijdens de opstand van de Parijse Commune. Arbeidsverenigingen organiseren zich internationaal. Het Internationaal Socialistisch Congres richt op 14 juli 1889 te Parijs de ‘Tweede Internationale’ op. Men beraamt er een “internationale strijddag voor de achturige werkdag”. De vakbond uit de USA suggereert als datum 1 mei ter herdenking aan het bloedbad in Chicago tijdens hun betoging begin mei 1886. Uiteindelijk erkent het congres 1 mei als de jaarlijkse 'Dag van de Arbeid' - voor recht en vrede.
Op 15 mei 1891 eist ook paus Leo XIII respect voor de arbeidersklasse. In zijn encycliek Rerum Novarum pleit hij voor het oprichten van vakbonden en veroordeelt hij het ongebreideld kapitalisme. Tegelijk keert hij zich af van marxistisch socialisme, ‘historisch determinisme’ en ‘dialectisch materialisme’. Zijn encycliek is het vroegste document in een rij van kerkelijke uitspraken over sociale rechtvaardigheid. Die serie vormt de zogenaamde ‘Sociale katholieke leer’. (Een doctrine waarvan men ooit zei dat die “het best bewaarde geheim van de Kerk” is.) Om een christelijk, regulier tegenwicht te bieden aan de seculiere eerste mei-demonstraties, stelt paus Pius XII dan in 1955 te Rome de feestdag in van de 'Heilige Jozef, Arbeider’ op 1 mei.
Op deze eerste dag van de wonderschone meimaand vermengen de lentekriebels, de meiklokjes, de vogelnestjes, Marialiederen en devotie tot de heilige Jozef zich samen met een vurige inzet voor recht, duurzame leefbaarheid en vrede.
Pastor Ludwig sj.
