Op de Trefdag van Attent van 25 maart 2023 stelde Chris Smits het nieuwe boek “Presentie: Samen mens worden” voor.
Chris Smits is bij Attent vrijgesteld als coördinator voor de ontwikkeling van presentieplekken in het bisdom Antwerpen. Ze is als presentiebeoefenaar zelf ook ‘present’ in verschillende presentieplekken verspreid in het bisdom, onder meer het Onderweghuis in Hulshout. Op die plek zullen de kunstwerken van Katrien Schillemans die de kaft van het boek sieren, een ereplaats krijgen. Dit wijst er meteen al op dat het boek het werk is van velen, die in het boek een concreet gezicht geven aan de presentiegedachte. Chris Smits overliep niet de inhoud van het boek, maar pleit voor meer presentie door onze kerken.
Vooreerst kun je op vele vlakken van de samenleving vandaag zien hoeveel prachtige initiatieven en creatieve vormen van ontmoeting en verbinding worden opgezet. Ze pleit er daarom vooreerst voor op zoek te gaan naar deze initiatieven en er in mee te gaan. Dit vraag om meer voeling te houden met wat in de wereld gebeurt en ook om daarin meer aanwezig te zijn vanuit de eigen krachten, de eigen bron. Kerkmensen en presentiewerkers doen sommige dingen bewust anders en kunnen ook vertellen waarom dat zo is.
HET LEVEN IS ONS GEGEVEN
“Omdat elke mens recht heeft op een menswaardig leven, waar niet aanzien maar gelijkwaardigheid de maatstaf is, willen wij anders omgaan met mensen. Elke mens heeft zijn/haar unieke waarde. Dat zie je gebeuren bij Jezus. Hij ging met mensen in relatie, heel alledaags. Maar hij ging er ver in, heel ver. Ver meegaan met de ander: dat is ook wat de presentiebeoefenaar beoogt te doen. Omdat het leven niet van ons is, maar ons werd gegeven om het verder uit handen te gaven aan onze medemensen, willen wij anders omgaan tijd. Daarom delen we onze tijd met mensen die aan de rand staan of die onrecht worden aangedaan. Daarbij is de agenda en het tempo van de ander de leidraad”.
“Misschien zijn we in onze kerken te ‘doenerig’ bezig en komt hierdoor het ‘zijn’ in het gedrang. Nochtans heeft God zich bekend gemaakt als “Ik ben die is”, niet als: “Ik ben die doet”. Er-zijn, nabij zijn en blijven komt eerst. Pas in tweede instantie het doen wat nodig is. Hebben we dit als kerk teveel omgedraaid? We zijn tenslotte ook mensen van deze tijd die leven in een samenleving die de waarde van mensen vaak afleest van wat ze doen: je moet presteren en nuttig zijn. En dan lijkt het tijdverlies of nutteloos om mensen nabij te zijn en te blijven. Ook al zegt de economie zal zeggen dat tijd geld is, wij mogen zo leven dat het waar wordt, dat tijd leven is. Wij willen ook anders omgaan met de schepping, ze eerlijk behandelen, en haar niet tot het einde toe opbranden. In de wereld, maar ook anders leven dan de wereld: we hebben het van Jezus. We willen leven Hem achterna. Presentie daarvoor een hedendaagse hertaling zijn. Een kerk die de presentie omarmt kan een tegencultuur vormen in de wereld en ook kan vanuit de onvoorwaardelijke liefde voor de medemensen samenwerken met bijvoorbeeld: zorgzame buurten, samenlevingsopbouwprojecten, verbindingscoaches, enzovoort.”
TIJD VOOR ONTMOETING
Presentie vraagt om jezelf ‘leeg’ te maken, zodat er echt ruimte komt voor de ander. Want ander, die jou echt wel iets te vertellen heeft, staat altijd centraal. Het leegmaken vraagt dat je jezelf ter discussie durft stellen, niet met een rugzak vol wijsheid komt vertellen hoe het allemaal anders moet en beter kan. Je komt niets brengen dan alleen maar jezelf. Het is hiervoor wel nodig dat je van je voetstuk afstapt, je jezelf relativeert. Dat kan soms verdomd lastig zijn en een gevoel van onmacht en verwarring teweegbrengen. Daar doorheen, merk je dat wonderen gebeuren in de geborgenheid van het alledaagse, in de tijd die je neemt om je in de ruimte van de ander te bewegen, zodat ontmoeting kan plaatsvinden. De ander leidt jou, in plaats van andersom. Ook kerkwerk gaat om heel basale alledaagse dingen. Ook kerkwerk vraagt om de tijd te nemen om je in de ruimte van de ander te bewegen,…”
KLEINE GOEDHEID
Chris verwoordt de uitdaging voor kerkwerk tenslotte ook met het beeld van de clown. Een clown doet dingen die anderen vreemd vinden, zoekt de grenzen op van dat wat de goegemeente als normaal accepteert en rekt die ook op. De clown confronteert met tekortkomingen en met onze menselijkheid. Hij maakt de wereld om hem heen elastisch en magisch. Wat lelijk is wordt mooi, wat klein is wordt groot. Juist omdat de clown volgens een andere logica reageert. Vanuit een onvoorwaardelijke liefde voor alles, zonder oordeel of verwachting, treedt hij in contact met de ander. Hij staat ten dienste van die ander en zoekt hoe hij de mens voor hem kan laten stralen. Dat is ook wat de presentiebeoefenaar doet. En als ook de kerk meer ruimte maakt voor clownerie – of voor presentie - kan ze haar waarde in de samenleving tonen. Het gaat immers om samen mens worden en daarin ver willen en kunnen gaan. Een kerk die presentie omarmt zal die onderstroom opnieuw zichtbaar maken en aan een mensen een stevige ondergrond bieden.
Daarom is er het boek “Presentie: samen mens worden”, als werkinstrument en impuls voor kerken die vol liefde de presentie willen omarmen in de overtuiging dat nabijheid als goedheid niet alleen het eerste maar ook het laatste woord heeft. Roger Burggraeve, die de nabeschouwing schreef in het boek noemt dit de kleine goedheid. Chris rondt af met een citaat: “Het is het meest menselijke in de mens, die barmhartige, omarmende mens, die samen met anderen mens wordt. De kleine goedheid ontsnapt aan elke ideologie, ze is van niemand het monopolie. Ze is mooi als de morgendauw, een frisheid in alle wanhoop en sociale ontsporing."
Meer weten over het boek: klik hier.
Redacteur: Rita Boeren
