Op 8 juni 2024 vond de vijfde ecokerkraad plaats in Boom. Deze stond in het teken van de nieuwe biodiversiteitscampagne van Ecokerk, met tips voor het plaatselijke actievoeren. Maar daarover lees je hier.
Daarnaast was er aandacht voor voedsel. Rikolto (het vroegere Vredeseilanden) stelde de werking over gezonde voeding voor iedereen voor en ook het jonge voedselbos ‘De Honingraat’ in Oud-Turnhout is fel gericht op zorgen voor de aarde en delen van de vruchten ervan.
Voedselbos als hoopvol toekomstproject
Simon Godecharle, zorgethicus en onder meer actief als pastor PE Nicolaas van Poppel, kwam vertellen over de tuin van hem en zijn gezin. Die tuin evolueert meer en meer in de richting van een voedselbos. Er worden ook tal van activiteiten voor de buurt aangereikt, om zoveel mogelijk mensen warm te maken voor deze manier van voedsel telen en de tuin is ook een plek om stilte te vinden.
In een voedselbos zijn 90 tot 100% van de planten eetbaar, en dit geldt van de bodemlaag tot de bovenste laag. De Honingraat is 2 000 m² groot. Dit is groot genoeg voor een aantal gezinnen maar dus zeker niet groot genoeg voor een grote pluktuin. Dit voedselbos is er vooral ter inspiratie, en als hoopvol project. Het gezin vindt de omgang met de natuur een heel laagdrempelige manier om geloof, hoop en liefde uit te dragen, bijvoorbeeld door een gesprek aan te knopen over de zorg voor een stukje van de Schepping.
Motivatie ontstaat uit een vonk, is een emotie. Die kan komen, maar ook weer gaan. Inspiratie is het moment waarop de motivatie een duurzame voedingsbodem wordt, langer duurt en ook uit kan waaien. Met een citaat van Plato “Wat u bent, klinkt zo luid dat ik uw woorden nauwelijks kan verstaan” onderstreept Simon dat het belang van onze daden vaak groter is dan enkel het verkondigen van (loze) woorden. En dus biedt een voedselbos tal van kansen om onze omgang met de natuur te herstellen. Door het beheren van het terrein ruim je de chaos van de verzuurde grond op. Dan kan de natuur helemaal opleven. Het is de start van een heel proces. Dat moet je toelaten. Het is werken met de natuur. Je kan niet starten met een voedselbos vanuit de idee van het eindresultaat. Je leeft/eet op het ritme van wat het bos je geeft.
Een voedselbos kan op alle mogelijke oppervlaktes tot stand komen. Onze kerkelijke en private eigendommen kunnen dus zeker kansen bieden, hoe groot of klein ook. Je kan in voedselbos zeker ook ruimte laten voor gesprekken, meditatie, spel… De komende jaren zal verkoeling steeds belangrijker worden. Dankzij de verschillende lagen biedt het voedselbos vaak de nodige koelte aan de onderste lagen.
Is er in een voedselbos plaats voor invasieve planten? Er staan zeker exoten in de tuin, maar het is belangrijk te proberen zoveel mogelijk inheemse planten te gebruiken, aangezien deze beter aangepast zijn aan het lokale klimaat. Als je buurman bijvoorbeeld een stek neemt van zijn appelboom, een andere buur van haar perenboom… Als je stekken uit de gemeenschap/buurt kan laten komen, dan zorg je bovendien voor een gedragen project met de buurt en je kan er zeker van zijn dat die planten het lokale klimaat gewoon zijn.
Ook voor ziektes en aantastingen in een bos is er vaak een natuurlijke oplossing. Bladluis komt vaak naar jong groen. Veel bemesting zorgt voor veel scheuten en dit zorgt voor veel bladluizen. Om dit tegen te gaan kan je mieren aantrekken. En je kan je jonge planten ook beschermen door planten die sterk groeien toe te voegen, zoals de vlier, knotwilg,… Die leiden de aandacht af van de jonge planten.
Op de website van “De Honingraat” vind je veel meer informatie: https://www.dehoningraat.be/
Goed eten als wapen tegen klimaatverandering
Vredeseilanden veranderde in 2017 de naam naar Rikolto, en werd een internationale netwerkorganisatie. Want de naamsverandering drukt ook het besef uit, zoals de toenmalige directeur zei : “Het gaat niet langer om wat het Noorden kan doen om het Zuiden te helpen, maar om een opdracht die we ofwel samen zullen waarmaken, ofwel waarin we gezamenlijk zullen falen.”
Filip Cuypers, coördinator ambassadeurs “Rikolto” Antwerpen & Oost-Vlaanderen, licht verder toe dat Rikolto beter wou kunnen inspelen op een planeet die onder druk staat door bevolkingsexplosie, klimaatverandering,… door te werken naar een voedselsysteem dat eelrijk en duurzaam is, betaalbaar voor de boeren en toegankelijk voor iedereen. Voor de werking in Belgie betekende dit dat we nog meer konden inzetten op een eerlijker, duurzamer voedselsysteem vanuit België en Europa.
Een leefbaar inkomen voor de boeren gaat verder dan een eerlijke prijs voor de producten. Dit gaat ook over diversificatie van hun boerderijen, klimaat-adaptie, … Voor Rikolto is goed eten het krachtigste wapen in de strijd tegen klimaatverandering.
Goed eten dat is de goedkoopste gezondheidszorg.
Goed eten is inkomen voor miljoenen boerenfamilies.
Goed eten verbindt mensen, van stad tot platteland.
Maar goed eten is nog lang geen recht voor iedereen.
Voeding en landbouw hebben een enorme impact op ons milieu en klimaat… maar dat wil ook zeggen dat voeding een enorme hefboom is om het beter te doen…
Een paar quizvragen: wat heeft grootste negatieve impact op het klimaat? a) methaanuitstoot door vee, b) gebruik van machines, c) grootschalig waterverbruik in de landbouw, d) toegenomen transport van voedsel over lange afstanden?
De grootste negatieve impact komt van het waterverbruik in de landbouw. Momenteel is het grootste slachtoffer en de grootste oorzaak van klimaatverandering de rijstboer. Rikolto zet zich daarom in voor duurzame rijst, rijst van een betere kwaliteit, met eerlijke winsten voor de boeren en minder impact op het klimaat. Rijst is immers het dagelijks brood voor de helft van de wereldbevolking.
Rikolto zet vervolgens ook in op goed eten in de steden, op de vraag hoe kan je verstedelijkte gebieden duurzaam voeden? Antwoorden worden gezocht in het bevorderen van de korte keten, door een duurzaam en gezond aanbod in schoolrefters, door in te zetten op jongeren in een stedelijke omgeving (sensibilisering, mobilisering).
Ook wat betreft cacao en koffie ijvert Rikolto voor een leefbaar inkomen voor de boeren. Cacao en koffie planten gedijen het beste in een bosrijke omgeving, gebieden die ook heel belangrijk zijn voor de biodiversiteit. Maar om de opbrengst op te drijven wordt meer en meer bos gerooid. Rikolto werkt daarom aan cacao en koffie programma’s die de boeren t stimuleren om aan natuurbehoud te doen en hun productie op te drijven door een beter rendement. Tegelijk worden fondsen gezocht om de boeren te vergoeden voor hun klimaatinspanningen.
Ook in België wordt actie gevoerd, die ook in andere landen wordt overgenomen. Zo is er de actie Goed eten op school ‘goodfood@school’ waarbij wordt gewerkt aan de gezondheid van huidige en toekomstige generaties, aan bewustwording voor het eigen lichaam maar ook de planeet. Rikolto ijvert ook bij supermarkten voor goed eten en dat betekent concreet dat er een groter plantaardig aanbod komt en dat supermarkten meer inzetten op duurzaamheid, minder ontbossing, minder verspilling, hun assortiment afstemmen op de winkelomgeving en dat ook doortrekken in promoties en beleid. Met de focus “voedselburgerschap” worden ook de burgers zelf in deze beweging betrokken.
Jaarlijks is er in januari een actieweek voor Goed eten. De eerstkomende editie zal doorgaan van 10 tot 20 januari en zal je kunnen herkennen aan de zak met daarop de boodschap “Ik geef om goed eten”.
* De ppt (als pdf) kan je hier vinden