A-cyclus feest van Christus Koning

COMMENTAAR BIJ DE ZONDAGSLEZINGEN

Jean Bastiaens

Christus, Koning van de rechtvaardigen

We vieren de laatste zondag van het kerkelijke jaar. Dat is geen eindpunt, want de teksten van de laatste zondagen reiken de lezingen van de eerste zondagen van de advent de hand. Het is ook geen feest van triomf, want de evangelielezing zet ons met beide voeten op de (harde) grond. De titel van het feest kan een beetje vervreemden, aangezien het woord 'heelal' niet echt een Bijbels woord is. Het doet denken aan een eeuwig uitdijend en leeg universum. Het Bijbelse scheppingsverhaal begint niet bij het ontstaan van het 'heelal', maar bij het ontstaan van 'hemel en aarde'. Wat er vóór de schepping van hemel en aarde ligt, is voor ons verborgen, daar kunnen we niet over spreken. Daarom is de allereerste letter van de Hebreeuwse Bijbel een 'B' (beth), dat wil zeggen een letter die – van rechts naar links gelezen – alleen aan de linkerzijde open is. Wat er aan de 'B' voorafgaat, weten we niet.

De tweede lezing vormt een mooie opmaat voor dat feest en mag dan ook zeker niet ontbreken. Paulus plaatst het koningschap van Jezus in perspectief. Christus is als eerste uit de doden opgestaan. Die opstanding heeft een nieuwe tijd doen inluiden. Wie Christus toebehoort, zal ook in Hem herleven – en dat zal gebeuren bij zijn komst als verheerlijkte Mensenzoon. Met die komst zet het 'einde' in, dat wil zeggen het einde van Jezus als koning van een menigte van mensen. Wanneer de laatste vijand, de dood, is onderworpen, zal ook Jezus zich onderwerpen aan de Vader: „Dan zal GOD alles in allen zijn." Ook in dat opzicht kan de titel van het feest, Christus, Koning van het Heelal, wat misleidend zijn. Gelukkig hebben we Paulus om alles toch in goede banen te leiden.

De eerste lezing en de evangelielezing sluiten mooi bij elkaar aan. In de eerste lezing staat niet zozeer het woord 'koning' als wel het woord 'herder' centraal. Ezechiël klaagt de leiders van zijn tijd aan omdat ze geen echte leiders zijn die zorg dragen voor hun mensen. Daarom wordt GOD hier binnengeleid als 'de goede Herder', dat wil zeggen de Herder die wel bij tij en ontij bekommerd is om het welzijn van de kudde. Twee groepen van woorden staan tegenover elkaar: de schapen kunnen 'verstrooid/uiteengedreven' zijn, ze kunnen 'afgedwaald' zijn, ze kunnen 'vermist' of 'gewond' of 'ziek' zijn of gewoon blijvende zorg nodig hebben. Daarnaast horen we over de goede Herder die 'zich onder zijn schapen begeeft', die 'omziet', 'in veiligheid brengt', die 'weidt en laat rusten', die 'zoekt', 'terugbrengt', 'verbindt', 'kracht geeft' en 'verzorgt'. Al die woorden hebben een eigen zeggingskracht en we mogen ze aandachtig proeven met onze geestelijke zintuigen. Ze geven ons een diep vertrouwen dat GOD werkelijk voor ons persoonlijk en voor ons als gemeenschap een goede Herder wil zijn.

De laatste zin van de eerste lezing hoort eigenlijk bij een volgende perikoop, maar de makers van het lectionarium hebben hem er een beetje bij gefoefeld. Het is de inleiding op een rechtszaak, waarin GOD de leiders aanklaagt en het opneemt voor het van zorg verstoken dier – en in die zin scheiding maakt tussen 'ram' en 'bok'. Daarmee wil men de link met de evangelielezing versterken.

De evangelielezing is werkelijk majestueus, zowel qua vorm – met zijn nadrukkelijke herhalingen – als qua inhoud. Nu horen we geen parabel meer over het Koninkrijk van de Hemel in zijn eindstadium, maar een verhaal dat rechttoe rechtaan wordt verteld. Jezus spreekt over het komen van de Mensenzoon 'in heerlijkheid', dat wil zeggen de heerlijkheid die Hij van de Vader heeft ontvangen. De Mensenzoon zal dan plaatsnemen op zijn 'troon' – als een koning – en te werk gaan als een herder. Alle volken zullen voor zijn troon verschijnen, niemand uitgezonderd. En dan zal Hij scheiding maken – zoals GOD ooit scheiding maakte tussen het water en het droge – tussen twee groepen van mensen, de schapen en de bokken.

De schapen worden gezegenden genoemd en mogen het Koninkrijk van de Hemel 'ontvangen'. Want die mensen hebben de werken van de Mensenzoon gedaan: ze hebben hongerigen te eten gegeven, dorstigen te drinken gegeven, vreemdelingen opgenomen, naakten gekleed, zieken aandacht gegeven, gevangen bezocht. Merkwaardig, maar deze rechtvaardigen zijn er zich helemaal niet bewust van dat ze Jezus als zodanig gezien of ontmoet hebben. Jawel, zegt Jezus, je hebt de Mensenzoon al in de ogen gekeken, 'want alles wat je gedaan hebt voor de geringsten van mijn broeders, heb je voor Mij gedaan'. En omgekeerd, wie zich heeft afgewend van al die geringen, heeft ook de Mensenzoon nooit ontmoet. Het gevolg is dat die laatste de Mensenzoon dan evenmin zal ontmoeten wanneer die komt in zijn heerlijkheid. Wie anderen buitensloot, zal zichzelf aan het einde buitensluiten. Zalige hoogdag van 'Christus, Koning van de rechtvaardigen'.

Printvriendelijke versie van de lezingen en het commentaar