Het Zorgteam van het bisdom Brugge staat op de eerste plaats in voor de zorg voor alle priesters, diakens, religieuzen en pastoraal verantwoordelijken die werkzaam (geweest) zijn in het bisdom en kampen met een verslaving of psychisch kwetsbaar zijn. De week van het alcoholisme, die traditioneel doorgaat in de derde week van november, lijkt een goede aanleiding om eens stil te staan bij ons eigen alcoholgebruik. Voor velen staat alcohol synoniem voor gezelligheid. Maar denkt onze gezondheid daar ook zo over?
Wanneer we een feest organiseren, is één van de belangrijkste punten op ons to-do lijstje, ervoor zorgen dat ruim voldoende drank aanwezig is. Met die drank bedoelen we: cava en andere geestrijke aperitieven, allerlei soorten bier, verschillende witte en rode wijnen, misschien wel champagne. Want zonder alcohol is het toch geen echt feestje? Dan is het toch niet gezellig?
Alcohol is sterk aanwezig in onze samenleving. Het is zo ingeburgerd en zo vanzelfsprekend. Supermarkten voeren voortdurend promoties voor alcohol. Op elk uur van de dag kan je aan sterke drank geraken, wat niet kan gezegd worden van brood! Op recepties is fruitsap vaak het enige alternatief. We beschouwen alcohol als een deel van het leven en van onze cultuur. We stellen ons eigenlijk geen vragen bij het drinken van alcohol. In tegenstelling tot druggebruik, is alcohol sociaal aanvaard.
Risico's
Maar hoe lekker het ook mag zijn, alcohol is van de eerste druppel een stof die je lichaam vergiftigt. Bij de afbraak in de lever ontstaan toxische afbraakproducten. Het duurt ongeveer anderhalf uur voordat de lever een standaardglas drank heeft afgebroken. Dit kan op geen enkele manier versneld worden, bijvoorbeeld door het drinken van sterke koffie, frisse lucht of een koude douche. Het verandert niets aan het alcoholgehalte in het bloed. Bij iemand die op één avond tien pintjes drinkt, is de lever tien tot vijftien uur bezig met het afbreken van alcohol. Wanneer te veel toxische stoffen moeten worden afgebroken in combinatie met de vervetting door de calorieën uit de alcohol, kan dat leiden tot ontsteking, cirrose of kanker. Dit kan zich al voordoen bij mensen die op lange termijn twee eenheden per dag drinken.
Naast leverproblemen verhoogt alcoholgebruik op lange termijn het risico op aandoeningen aan hart, pancreas, nieren, slokdarm, maag en geheugen- en concentratiestoornissen. En dan spreken we nog niet van de verslavende werking van alcohol.
Het is dus duidelijk dat alcohol een schadelijke stof is die zeer uiteenlopende problemen kan veroorzaken op het vlak van gezondheid, maar ook op het vlak van veiligheid. Denk maar aan de vele ongevallen en vechtpartijen. Daarom heeft het VAD, het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en Drugs, de richtlijn voor alcoholgebruik vastgelegd op maximum tien standaardglazen per week. Deze richtlijn is bedoeld voor zowel mannen en vrouwen boven de 18 jaar. Jongeren onder de 18 jaar drinken best geen alcohol. Een standaardglas alcohol is één glas bier van 25 cl, 1 glas wijn van 10 cl, een porto of sherry van 5 cl (een bodempje). Een mixdrank, zoals Breezer, staat gelijk aan 1,25 standaardglazen. Eén zwaar bier telt voor 2,5 eenheden. Een fles wijn bevat 7,5 standaardglazen.
Eigenlijk bestaat er geen veilige limiet voor het drinken van alcohol, maar het VAD houdt rekening met de gewoonte van de mensen. De richtlijn is bedoeld om de algemene bevolking te sensibiliseren en te informeren over de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik zonder te betuttelen of te verbieden.
Maar de goede raad blijft echter: wil je geen risico lopen, drink dan beter geen alcohol. Als je wel alcohol drinkt, spreid je dat best over meerdere dagen in de week en drink je een aantal dagen niet. Een andere tip van het VAD is: bepaal vooraf hoeveel je wil drinken en hou je aan dat besluit.
Niet drinken
Dat niet drinken een positief effect heeft, blijkt uit getuigenissen van deelnemers aan Tournée Minérale, die gedurende de maand februari de alcohol laten staan. Zij vertellen dat ze zich na een alcoholvrije maand goed voelen, beter slapen, dat hun humeur stabieler is, dat ze fitter, alerter en productiever zijn. Zo leveren zij, zonder het zich waarschijnlijk vooraf te realiseren, spontaan en uit vrije wil het bewijs welke negatieve effecten alcohol op een mens heeft.
In de volksmond wordt wel eens beweerd dat een beetje alcohol niet schadelijk of zelfs gezond zou zijn. Beperkt alcoholgebruik verlaagt volgens sommigen het risico op hart- en vaatziekten. Maar volgens experten bestaan vele beter manieren om die te vermijden. En het omgekeerde is wel degelijk vastgesteld: er is een verband tussen veel drinken en een hoge bloeddruk en hartritmestoornissen.
In dit hele alcoholverhaal mogen we uiteraard niet uit het oog verliezen dat vele mensen op een verantwoorde manier omgaan met alcohol. Genieten van een glaasje wijn bij een feestmaal, omdat het gerecht dan beter tot zijn recht komt of van een streekbiertje omwille van zijn lekkere smaak en niet omwille van de alcohol op zich, daar is niets mis mee.
Alles draait om het verantwoorde gebruik van alcohol. Als je dat niet kunt, stelt zich een probleem. Volgens studies heeft één Vlaming op tien ouder dan 15 jaar een alcoholprobleem. Toch lijkt onze samenleving zich daar weinig van aan te trekken. Want zo sociaal aanvaard drinken is, zo groot is het taboe rond alcoholverslaving.
En wanneer is dan een glas hét glas teveel? Men spreekt van verslaving wanneer je niet alleen heel veel goesting ervaart om op dagelijkse of regelmatige basis alcohol te gebruiken, maar ook als je je verzet tegen het drinken, je het toch doet. Zelfs meer dan gepland of op ongepaste momenten. Je kan je drankgebruik niet meer bijsturen ondanks de negatieve gevolgen op gebied van relaties, werk, ongevallen, gezondheid. Je bent de controle over je eigen gedrag kwijt. En je drinkt veel meer dan de tien standaardeenheden per week. Je hebt zelfs steeds grotere hoeveelheden nodig om het effect van de alcohol nog te voelen, met andere woorden er treedt tolerantie op. Je drinkt om te drinken voor het psychisch effect zonder nog van de smaak te genieten. Typisch bij verslaving zijn stiekem gebruik en ontkenning.
Raad en tips
Het Zorgteam staat onder meer in voor de zorg voor mensen werkzaam in het bisdom, die kampen met een alcoholprobleem. Zij begeleidt hen en geeft hen ook tips. Maar deze raadgevingen kunnen ook handig zijn voor iedereen die zijn alcoholgebruik wil verminderen om gezonder te leven. Een vuistregel is: drink niet alleen. Van belang is ook dat je weet dat, als je ergens naartoe gaat, je het recht en de vrijheid hebt om al dan niet alcohol te drinken. En het mag je al zeker niet opgedrongen worden.
Een gouden raad voor organisatoren van vergaderingen, recepties, feesten: bied meer lekkere en gezonde alternatieven dan alleen water en fruitsap als vanzelfsprekend aan. Er bestaan immers al veel meer frisdranken dan alleen cola en ook de mocktails zijn aan een opgang bezig.
Nog andere tips die helpen om je alcoholgebruik te verminderen: Zorg dat er af en toe geen alcohol in huis is. Schrijf eens regelmatig op hoeveel je gedurende een week aan alcohol drinkt. Is dat niet wat veel? Want ook waakzaamheid is heel belangrijk: dat ene biertje bij de maaltijd of voor het slapengaan kunnen er na verloop van tijd twee of drie worden of dat glaasje wijn wordt geleidelijk een hele fles.
Al deze raadgevingen gaan over hoe je zelf je drankgebruik onder controle kan houden. Maar wat doe je met mensen waarvan je vermoedt of vaststelt dat ze een alcoholprobleem hebben? Want deze personen helpen maakt ook een essentieel onderdeel uit van alcoholpreventie.
Vooreerst: wat is je relatie met die persoon? Kan je of durf je hem of haar hierover aanspreken? Het kan zijn dat het over je overste gaat, waarbij het heel delicaat ligt om over zulk een probleem te praten. Eventueel kan het Zorgteam hierbij als discrete gesprekspartner optreden.
Als het over je partner, een familielid of huisgenoot gaat kan je die persoon op een nuchter moment, als de sfeer goed zit, op een niet aanvallende, niet verwijtende manier confronteren met wat jij opgemerkt hebt. Je kan dan in alle openheid en discretie overleggen wat de eerste stap kan zijn om het probleem op te lossen: samen naar de huisarts gaan of andere hulpverleners inschakelen, zoals het Zorgteam of informatie opzoeken op de website van het VAD of AA.
Als reactie op je hulppoging kan het zijn dat je de wind van voren krijgt en hij of zij van geen hulp wil weten. Maar voor hetzelfde geld is die persoon dankbaar dat je de eerste bent die het probleem durft aankaarten. Want soms gebeurt het dat iedereen over hem of haar praat, maar niemand met hem of haar praat.
Heel belangrijk bij dit alles is dat de persoon met een alcoholprobleem weet dat iemand het door heeft. Dit kan als gevolg hebben dat de situatie escaleert, want het geheim is doorprikt ofwel is hij of zij vanaf dat moment op zijn hoede ofwel herpakt de persoon zich.
Verantwoord omgaan met alcohol is de rode draad in dit hele verhaal. We dienen ons ervan bewust te zijn dat we ons best kunnen amuseren met minder of zelfs zonder alcohol. Het feestje kan ook zonder geestrijke drank heel gezellig en plezant zijn. En we bewijzen er de mensen die kampen met een alcoholprobleem, maar ook onze eigen gezondheid, een grote dienst mee!
Enkele interessante links
