Het vicariaat diaconie en caritas en het CCV in het bisdom Gent brachten op 20 oktober zo’n tachtig directeurs, bestuurders en betrokkenen van ouderenzorgvoorzieningen samen voor een netwerkevent onder de noemer: “Sara lacht. Hoe samen-werken aan christelijk geïnspireerde ouderenzorg?” De grote opkomst bewijst alvast dat er nood is aan uitwisseling én aan inspiratie. Onze verslaggever ter plaatse noteerde enkele impressies.
Wat hebben wij elkaar te bieden?
Bisschop Lode Van Hecke verwelkomde de aanwezigen door allereerst vooral zijn respect, waardering en dankbaarheid te uiten voor alle werk dat in de ouderenzorg verricht wordt. Tevens wees hij op de vragen die de aanwezigen samenbrachten: “Wat kunnen de diocesane diensten betekenen voor de zorginstellingen die uit religieuze congregaties zijn voortgekomen? Wat hebben wij elkaar te bieden? Kan de christelijke inspiratie die aan de oorsprong van die instellingen ligt, een meerwaarde zijn voor de ouderenzorg, voor de bewoners, in het medewerkersbeleid en in de keuzes die worden gemaakt?”
Streven naar samenwerking
Als bisschoppelijk gedelegeerde voor de religieuzen zette zuster Joëlle Vanhoeck de verwelkoming verder. “Op verzoek van een pastoor begonnen vrome vrouwen vaak een ‘gesticht’, een oudemannen- of oudevrouwentehuis. Dat was toen meestal bedoeld voor alleenstaanden die niet goed voor zichzelf konden zorgen. Als ze nog konden, hielpen ze mee in de moestuin of de keuken. Maar het werk dat die religieuze vrouwen hebben opgestart en uitgebouwd, is ondertussen geprofessionaliseerd en het verhaal van die actieve religieuzen loopt in onze contreien ten einde.
Toch is het vanuit die congregaties de vraag hoe dat wat hen inspireerde, kan doorgegeven worden aan nieuwe generaties.
De zusters hebben ondertussen veel moeten loslaten en doorgeven. Het is ook hun wens aan jullie: durf de ‘eigen posities’ loslaten om te streven naar samenwerking en te werken aan een gezamenlijke toekomst voor al onze christelijk geïnspireerde voorzieningen.”
Tekenen van de christelijke inspiratie
Een eerste inhoudelijke inbreng kwam van Paul Vanden Berghe, adviseur zorgvoorzieningen in het bisdom Gent. Zijn aanwerving gaf een boost om de banden met de zorginstellingen aan te halen en na te gaan wat kerk en zorgsector elkaar te bieden hebben. Een jaar lang trok hij op luisterronde in de ouderenzorg in het bisdom Gent en nu presenteerde hij op basis daarvan een eindrapport over de verwachtingen, de vragen en de uitdagingen. Uitwisseling creëren, verbinden, faciliteren, vorming aanbieden, bestuurlijke en operationele, ethische en pastorale ondersteuning passeerden de revue. “Het stormweer in de sector – in Nederland spreken ze ronduit over ‘onhoudbare zorg’ door de toegenomen zorgvraag door de vergrijzing, het personeelstekort, de energiecrisis… – dwingt tot samenwerking”, zei Vanden Berghe.
In zijn luisterronde speurde hij ook naar tekenen van de christelijke inspiratie. Waaruit blijkt die? Uit de naamgeving; uit de missie, de visieteksten, de statuten; uit de beleidskeuzes; uit de website en in inkomruimtes; uit de sporen van de congregatie; uit de architectuur; uit het gebruik van de kapel of een stille ruimte; en/of uit de pastorale werking? Soms blijkt de christelijke inspiratie sterk, soms blijft er nauwelijks wat van over. “Is de christelijke erfenis een ballast of een baken? Is het een dood paard dat niet te reanimeren is, of gaat het over een vitale bron in ons handelen?”, vroeg de adviseur. Identiteit is voor hem bovenal een zaak van mensen én een zaak van visie.
Ons laten inspireren door het verhaal van Jezus
De tweede hoofdspreker was Dirk Lips, algemeen directeur van de West-Vlaamse zorggroep Curando Onze-Lieve-Vrouw van 7 Weeën. Hij gaf zijn kijk op en invulling van een “eigentijds katholieke” ouderenzorg, in het besef dat er niet één model en één ideale aanpak is. “Het uitgangspunt is uiteraard dat we bereid zijn ons te laten inspireren door het verhaal van Jezus. Bijgevolg hebben we het ook over de God die Hij Vader noemde, de God die liefde is, en over Zijn droom voor mens en wereld. Zijn visioen is een wereld waarin iedereen liefde ervaart. Hoe geven wij die droom handen en voeten? Door caritas en diaconie verlenen gelovigen een dienst aan de wereld, om die beter te maken”, stak de algemeen directeur van wal.
De christelijke traditie vindt dat alle leven waardevol is, van conceptie tot de dood. “Hoe geven wij aan de maatschappij signalen dat we daarvan overtuigd zijn?
Hoe tonen wij dat het leven van ouderen nog altijd waardevol en zinvol is, ook van mensen met dementie bijvoorbeeld?
Zijn dat mooie woorden of laten we dat echt blijken? Hoe zorgen we ervoor dat ouderen in onze samenleving opnieuw gewaardeerd worden, dat ze niet als een last worden ervaren?”, opperde Lips. Katholieke organisaties laten zich volgens hem leiden door de sociale leer van de kerk inzake onder meer een rechtvaardig loon en het betaalbaar houden van de zorg, door een encycliek als Laudato Si’ inzake duurzaamheid en door een katholieke visie op leiderschap – vanuit subsidiariteit, collegiaal en synodaal.
Het christelijke verhaal ter sprake te brengen
Marc Peersman, educatief medewerker van het CCV en zelf bestuurder bij de vzw Zorg-Saam – Zusters Kindsheid Jesu, was de respondent van dienst na Lips’ betoog. Hij wees erop dat de christelijke inspiratie vandaag “kwetsbaar maar broos” is. Vandaag uitkomen voor je christelijke inspiratie is tegendraads en die keuze wordt niet meer breed maatschappelijk gedragen – ook niet bij zorgverleners en zorgbehoevenden. Hij ging vooral in op de uitdaging om voortdurend de verbinding te maken tussen professionaliteit en je inspiratie, tussen je know-how en je know-why. Wat we doen, met welk doel en vanuit welke waarden behoort tot de know-how, terwijl de inspiratie waaruit we doen wat we doen, onze bronnen van waaruit wij handelen en werken, de know-why zijn. “Van je personeel mag je verwachten dat ze mee de know-how hebben en uitvoeren. Dat ze je bronverhaal delen, kun je niet eisen, maar je kunt er wel voortdurend naar verwijzen.
Het komt erop aan voldoende ons christelijke verhaal ter sprake te brengen, onze keuzes vanuit onze eigenheid te verantwoorden en te getuigen.
Misschien groeit er zo openheid om meer te vernemen over dat christelijke verhaal.”
Van fusie tot netwerk
Tot slot werden drie modellen van samenwerking in de ouderenvoorzieningen gepresenteerd. Die getuigenissen kwamen vanuit de Zorggroep Zusters van Berlaar, Ben Woonzorgnetwerk in Roeselare en Ardooie en het Netwerk ZorgKrachtPlus in West-Vlaanderen. Van fusie tot netwerk, er zijn vele mogelijkheden tot samenwerking en tot het versterken van elkaar. Er is duidelijk vraag naar om de krachten te bundelen omdat vaak de middelen ontbreken om zelf in alles expert te zijn. Het inschakelen van externe hulp blijkt vaak een ‘plus’ op te leveren en biedt ook meer kans op slagen bij een proces richting fusie. Niet blind zijn voor valkuilen en in zulke managementprocessen je christelijke eigenheid niet verliezen, zijn grote aandachtspunten.
Er was veel inhoudelijke input, maar daarnaast bood het event de nodige tijd tot netwerken bij een hapje en een drankje. Ook die vraag leeft immers sterk vanuit de christelijk geïnspireerde ouderenzorg: kansen op ontmoeting om elkaar beter te leren kennen. Uit zulke informele contacten en vriendschappen groeit nadien vaak juist formele samenwerking. Bijgevolg smaakt deze samenkomst naar meer. Er is alvast een vervolgavond voorzien op dinsdag 6 december met op het programma dan ‘deugdelijk bestuur’ en ‘van erfpachten en cijnzen’.
