Inleiding
Ik ga graag deze viering voor die wereldwijd een gebedsdag voor de schepping is. Daarmee begint een jaarlijkse oecumenische scheppingsperiode die duurt tot 4 oktober, feest van sint Franciscus van Assisi.
De titel van de Boodschap voor deze gebedsdag luidt: “Hopen en handelen met de schepping”. We mogen de hoop nooit opgeven. Maar hopen betekent niet passief blijven geloven dat het in de toekomst wel beter zal gaan. We moeten ook handelen: “zorg dragen voor de aarde en alles wat ademt en leeft”. Ik raad iedereen aan om op internet de website van onze Ecokerk te ontdekken: Ecokerk is een prachtig initiatief van de Vlaamse kerk. Op de website vindt u heel wat interessante documentatie en materiaal.
Wellicht is het een goed en gelukkig initiatief om op die manier een nieuw werkjaar te starten. We mobiliseren onze krachten niet alleen om te presteren, om efficiënt te zijn, om te studeren, maar ook om met nieuwe krachten aan de redding van onze planeet te werken. Sociale vriendschap en universele broederlijkheid veronderstellen immers een gastvrije wereld, waarin de natuur gerespecteerd wordt.
Laten we daarvoor speciaal in deze scheppingsperiode niet alleen bidden maar ook ons informeren over wat gaande is en werken aan de genezing van de aarde en van alles wat ademt en leeft.
Homilie
Beste vrienden,
Kan de mens van vandaag, de moderne mens, de wetenschappelijke mens, de mens van de techniek, iets aanvangen met de idee dat onze planeet schepping is, een geschenk van God? Wat heeft de idee God-Schepper te bieden aan onze wereld?
We staan vandaag voor concrete ecologische uitdagingen: te veel CO2-uitstoot, ontbossing, dreigend drinkwatertekort. Maar de vraag wat wij aan het doen zijn met de schepping gaat nog verder: waar gaat het naartoe met onze planeet? Dat is een dringende en beangstigende vraag. António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties is duidelijk: "We zitten op de snelweg naar de klimaathel, met de voet op het gaspedaal.” Onlangs, op 5 juni, vergeleek hij de mensheid met de meteoriet die het einde van het tijdperk van de dinosaurussen veroorzaakte. Hij stelde: “Op het vlak van klimaat zijn wij niet de dinosaurussen, maar de meteoriet. We zijn niet enkel in gevaar, we zijn ook het gevaar”.
Wij, de mensen, zijn dus grotendeels verantwoordelijk voor de opwarming van het klimaat. Maar verantwoordelijkheid dragen betekent ook positief dat we de evolutie niet als een noodlot moeten ondergaan. We kunnen ons ook anders gedragen. In religieuze termen uitgedrukt: we kunnen ons bekeren. Paus Franciscus spreekt in Laudato Si’ zelfs van een ecologische bekering (Laudato Si’ 220). Het thema van het evangelie is trouwens: uit het binnenste, uit het hart van de mens komen zijn gedachten. Dat hart moet ons handelen in de juiste richting sturen.
God is Schepper. Hij is geen abstracte energie. De vaderlijke verhouding van God tot de mens verklaart ook Jezus’ houding tegenover de schepping. Jezus verwijst graag naar de schepping in zijn gelijkenissen en parabels. Jezus houdt van de natuur en Hij leest in de schoonheid ervan een spoor van goddelijke aanwezigheid en liefde. Door in Jezus mens te worden is God deel gaan uitmaken van de kosmos. Hij heeft zich aan ons menselijk lot gebonden. De wereld misprijzen is daarom een vertekening van het evangelie. Het getuigt van een dualisme waar in het verleden niet weinig christelijke auteurs zich schuldig aan gemaakt hebben. Hoe is die houding godsmogelijk geweest als we in de brief aan de Kolossenzen zo uitdrukkelijk lezen: “in Hem (de Heer Jezus Christus) is alles geschapen, alles in de hemel en alles op de aarde, het zichtbare en het onzichtbare” (Kol 1, 16)? Maar, schrijft Paulus aan de Romeinen: “de schepping zucht en lijdt als in barensweeën” (Rom 8, 22).
De aandacht die de Kerk vandaag besteedt aan de ecologie is dus geen afwijking van wat ze traditioneel belijdt. We gaan niet van een wereldvreemd spiritualisme naar een plat materialisme. Daarom komt Paus Franciscus op voor een integrale ecologie. Alles hangt samen: de economie, de sociale en politieke relaties, de cultuur en de religie. Alle levende wezens zijn met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk.
Maar laat mij nog even terugkomen op het dringende van onze ecologieproblematiek. Onze destructieve acties veroorzaken een klimaatcrisis en verlies aan biodiversiteit. Ze doen zowel de mens als de hele schepping lijden. We voelen ons zeker en vast al bedreigd door de vele oorlogssituaties in de wereld. Maar nog groter is de bedreiging van wat er met onze planeet aan het gebeuren is. Trouwens vernietigen oorlogen niet alleen massa’s mensen, kunst en cultuur, maar versnellen ze ook nog de vernietiging van de planeet. Het enige realistische antwoord om deze bedreiging tegen te gaan is een radicale verandering van levensstijl. Gelukkig toont de bijbel hoe iedere catastrofe uiteindelijk een kans kan zijn tot verandering en verbetering. Maar moeten we wachten tot er vele onschuldigen hun ondergang gevonden hebben in ons slecht bestuur van de natuur? Zij zijn de verliezers van de geschiedenis. Is dat de prijs die we moeten betalen voor een beter inzicht? We horen de slachtoffers van overstromingen of aanhoudende droogte huilen. 280 miljoen mensen lijden honger. In hoeverre zijn we medeoorzaak? Soms geloven we niet dat het ook ons kan overkomen tot we er zelf slachtoffer zullen. Moeten we eerst met onze eigen voeten in het water staan of snakken naar drinkwater voor we echt gaan zien en geloven wat er gaande is? Daarop mogen we niet wachten. Onze menselijke solidariteit moet nu en zonder dralen onze levenswijze bepalen.
De bijbel prijst God omwille van zijn schepping. Maar God prijzen impliceert de ethische eis dat we meewerken om de schepping te eerbiedigen en ze in haar schoonheid tot haar recht laten komen. Jezus’ verrijzenis stimuleert ons om creatief met de schepping om te gaan. Het verrijzenisgeloof bevordert ons vertrouwen in Gods belangrijkste schepsel, de mens. Ons geloof in de verrijzenis brengt ons tot een voortdurende vernieuwing in Christus. Dat maakt dat we problemen nooit als absoluut beschouwen. Alleen God is absoluut. Onze hoop is verankerd in de overtuiging dat we de opdracht krijgen om de schepping te verzorgen en te vernieuwen, in plaats van haar te schaden en te vernietigen. De heilige Geest heeft immers in ons hart Gods liefde uitgestort. Die liefde beperkt zich niet tot de naaste, wie hij of zij ook is. Die liefde gaat naar heel de schepping. De liefde spoort ons niet alleen aan om actief te zijn, maar om proactief met de naaste en de schepping om te gaan.
Zusters en broeders, we vieren in deze eucharistieviering de verrijzenis en dat Gods liefde zegeviert over de dood. Moge onze eigen inzet en liefde voor alle mensen en de planeet daarvan getuigen.
