Als de ijsheiligen voorbij zijn ...
Goed nieuws! Dat betekent dat je volop aan de slag kan gaan in je tuin.
Van 12 mei tot 14 mei houden moestuiniers angstvallig de (heiligen)kalender in de gaten, want na 15 mei zou er immers geen nachtvorst meer optreden. De ijsheiligen worden gezien als de overgang van weer met mogelijk nog nachtvorst naar meer zomers weer. Toch is nachtvorst niet uitgesloten, maar de kans is heel klein.
Wie zijn die ijsheiligen en wat hebben zij met het weer te maken?
De ijsheiligen verwijzen naar Pancratius, Servatius en Bonifatius. Het woord ‘ijs’ in hun naam heeft niets te maken met wie die heiligen waren, maar wel met de periode waarin hun feestdag valt. Dat zij ijsheiligen genoemd worden is dus puur toeval. Zij vieren gewoon hun naamfeest op respectievelijk 12, 13 en 14 mei. De ijsheiligen zijn één van de oudste begrippen uit de volksweerkunde en zouden dateren van rond het jaar 1000. Het is een wijsheid die de mensen in onze regio’s doorheen de eeuwen zijn beginnen gebruiken. Een vuistregeltje voor de tuinders zeg maar. Na 15 mei staat de zon zo hoog dat de kans klein is dat er nog vrieskou optreedt. In onze regio zijn Pancratius, Servatius en Bonifatius beter gekend als ‘de ijsheiligen’
Pancratius (12 mei)
Pancratius werd geboren in het westen van het huidige Turkije rond het jaar 290. Hij werd al gauw wees; zijn oom adopteerde hem. Samen reisden ze naar Rome toen Pancratius 13 was. Ze kwamen er onder de indruk van het christelijk geloof en lieten zich dopen. In Rome kende de christenvervolging echter een hoogtepunt. Keizer Diocletianus gaf christenen de schuld van de economische crisis, omdat zij weigerden te offeren aan de Romeinse goden. Toen Pancratius en zijn oom werden opgepakt, weigerden ze hun geloof af te zweren. Pancratius werd op zijn 14-de onthoofd.
Servatius (13 mei)
Servatius (Servaas) van Maastricht was in de 4-de eeuw de eerste bisschop van Tongeren. Hij maakte een pelgrimstocht naar Rome en stierf rond 384 in Maastricht, zijn nieuwe bisschoppelijke zetel. Over zijn leven is zeer weinig bekend. Hij zou een verre nakomeling zijn van Johannes de Doper. Onder de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht bevindt zich zijn grafcrypte.
Bonifatius (14 mei)
Bonifatius van Tarsus was een welstellende Romeinse burger die in 307 de marteldood stierf tijdens de christenvervolging. Hij leidde lange tijd een leven dat draaide om wereldse geneugten, maar kwam tot inkeer dankzij Aglaida. Zij stuurde hem met enkele knechten naar Tarsus met de opdracht relieken van martelaren terug te brengen. De knechten keerden uiteindelijk terug met het stoffelijk overschot van Bonifatius zelf: hij was de marteldood gestorven nadat hij, onder de indruk van andere martelaren, zich openlijk tot het christendom had bekeerd.
Weerspreuken
“Pancraas, Servaas en Bonifaas, brengen sneeuw en ijs helaas!”
“Voor ijsheiligen de bloempotten buiten, veelal kun je er dan naar fluiten, wacht af tot de heiligen zijn voorbij, de bloemen zijn u daarvoor blij.”
“Het kan vriezen tot in mei, tot de ijsheiligen zijn voorbij.”
“Servaas moet verlopen zijn, voor de nachtvorst goed en wel verdwijnt.”
“Wie zijn schaap scheert voor St.-Servaas houdt meer van wol dan van het schaap.’
