“Inziende de altijd aangroeyende bevolking der parochie van Onze Lieve Vrouw op St. Pieters, Beoogende de meerdere eere God’s en het geestelijk welzijn Onzer diocesanen,…, Gebruik makende van onze Bisschoppelijke macht …, Hebben wij goedgevonden gezegde parochie in twee deelen te spleiten. …
Deze scheiding zal wettelijk beginnen den Maandag van Sinzen 25 mei 1874 na het afkondigen in beide kerken van dit besluit…
Gegeven te Gent, onder Ons handteeken, Onzen zegel en de teekening van Onzen Secretaris, den 25 Mei 1874”
De geboorte van een nieuwe parochie
Eeuwenlang had het gebied dat “buiten” de muren van het Sint-Pietersdorp dorp lag, deel uitgemaakt van de O.L.Vrouw-Sint-Pietersparochie.
Met hogerstaand besluit van de Gentse bisschop Bracq (1804-1888), werd de oprichting van een nieuwe parochie, “Sint-Pieters-Buiten” een feit. Dit besluit kon pas genomen worden na de publicatie van een Koninklijk Besluit dd. 14.05.1874 in het Staatsblad van 18.05.1874. Dit K.B. droeg als titel: “Arrêté Royal par lequel l’église de St.-Pierre-lez-Gand en la ditte ville est érigé en succursale. Saint-Pierre-hors les murs à la chaussée de Courtrai des deux cotés, à partir de l’ancienne porte Pietercelpoort, longe la Citadelle, va derrière l’auberge vers l’Escaut”.
Dit alles betekent dat straks, op 25 mei aanstaande, de parochie haar honderdvijftig jarig bestaan mag vieren.
De moeilijke ontstaansgeschiedenis van een parochie
Wie denkt dat de totstandkoming van hogerstaande besluiten een eenvoudig verloop kende, zal zijn mening moeten herzien. Ze zijn het resultaat van een jarenlange politiek-ideologische strijd die gevoerd werd tot in de hoogste regionen van onze toenmalige Belgische beleidsorganen. Zelfs Koning Leopold I werd, op een bepaald ogenblik, bij de zaak betrokken, dit evenwel, zonder bekend direct gevolg.
Priester Petrus-Johannes Brys neemt het heft in handen
Het oprichtingsproces, dat lange tijd sluimerend was, kreeg plots een boost met de aanstelling, in 1854, van Petrus-Johannes Brys tot onderpastoor op de parochie Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieters. In die hoedanigheid kreeg hij de pastorale verantwoordelijkheid over de wijken Sint-Pieters-Aaigem en Sint-Pieters-Aalst. In 1856 worden die wijken een hulpparochie, of proosdij, onder de naam Sint-Pieters-Aalst. Wellicht was deze démarche een beslissing van bisschop Bracq die niet bekrachtigd was door de burgerlijke overheid. Krantenartikels van 1861 en 1866 maken melding van een negatief gemeenteraadsbesluit over een eventuele erkenning, op advies van een ad hoc commissie en van de kerkfabriek van O.L.Vrouw Sint Pieters. Het mag duidelijk zijn dat de parochieverantwoordelijken van O.L.Vrouw Sint-Pieters hoegenaamd niet te vinden waren voor een kleiner wordende invloedssfeer. Hoe dan ook, onderpastoor Brys wordt proost van de hulpparochie en start onmiddellijk met acties om een volwaardige parochie te worden, onafhankelijk van O.L.Vrouw Sint-Pieters. Als drijvende kracht achter de totstandkoming van die parochie zal hij dan ook, in 1874, de eerste pastoor worden van de nieuwe parochie Sint-Pieters-Buiten.
De politieke en kerkelijke obstakels die hij daarbij moest overwinnen, in de periode tussen 1856 en 1874, kan u lezen in een volgende aflevering van dit boeiend verhaal over uw parochie.
Bronnenmateriaal
Voor het samenrapen van de historische gegevens deden wij o.m. beroep op het archief van het bisdom Gent, het archief van de stad Gent en de brochure van Johan De Paepe “100 Jaar Sint-Pieters-Buiten”, uitgegeven door de Koninklijke Culturele Kring Sint-Pieters-Buiten.
Stephaan Martens
