Het onderwerp van het congres was Catechese, liturgie en de ervaring van mensen? Welke van de drie is prioritair? Hoe denken we over de verhouding tussen deze domeinen? Op welke zetten we best in anno 2024?
Welke punten waren belangrijk op de eerste en tweede congresdag? Dit korte verslag wordt volgende week uitgebreid.
Vaticanum I was voorstander van een universele Catechismus voor alle gelovigen, iets waar de pausen Pius X tot Pius XII zich sterk voor inspanden. Het is dan de neerslag van de goddelijke Openbaring.
Maar in onze context en samenleving zaagt de secularisatie aan de wortels van de christelijke cultuur waarop deze pedagogie van van buiten leren van de Catechismus zich baseert. Het is in z’n geheel niet meer mogelijk en niet meer voldoende om mensen kenniselementen van buiten te laten leren, aangezien de automatische herkenning daarvan en de verbinding met de samenleving en het dagelijks leven bijna steeds afwezig blijkt. Nu is een andere pedagogie nodig, die interesse en verlangen opwekt.
We kunnen ons baseren op het catechumenaat in de eerste eeuwen:
- Narratio over de Bijbel
- Inleiden in het liturgische leven van de geloofsgemeenschap
- Redditio symboli: mystagogie na het ontvangen van de initiatiesacramenten
Dit liturgische kader voor de catechese had een gemeenschapskarakter. Ten tweede gaat het over ‘begrijpen’ met het hele wezen (niet alleen met het verstand, maar ook met de ogen, de handen, het lichaam, biddend, bezinnend en overwegend). Belangrijk is een authentieke ontmoeting met Jezus.
Na het 2de Vaticaans Concilie kwam er echter tegelijk ook een oproep tot een meer antropologische en correlatieve benadering in de geloofsoverdracht, gericht op overeenkomsten met menselijke existentiële ervaringen.
Dit blijkt anno 2024 echter niet het gewenste effect te hebben gehad in zoverre dat er een kloof gegroeid is (of een aanvoelen van kloof) tussen de liturgie en het leven van mensen. ‘Begrijpbaarheid’ op taalkundig en rationeel vlak en aanpassing van de liturgie als werkterrein om deze kloof te overbruggen, blijkt in de vorige decennia niet te werken om mensen blijvend te initiëren en op weg te zetten voor een leven als christen. Een hernieuwde nadruk op de ‘liturgische’ ervaring, en het gesprek en de reflectie daarover, met oog voor zowel het hele lichaam als de geest van de mens, kan mensen helpen om stap voor stap het leven te verbinden en te vieren in de liturgie, God dankend en erend.
Het samen voorbereiden op, vieren van en reflecteren over de paaswake leidt naar het hart van deze weg: de sterke liturgische ervaringen verbinden met de Bijbelse verhalen, met de biddende geloofsgemeenschap en met het samen zoekend ontdekken wat de mens daarin overkomt.
Op dit vlak is het Directorium voor catechese van 2020 vanuit het Vaticaan duidelijk: een belangrijke sleutel ligt in de catechumenale inspiratie van de catechese.
