Virginie Platteau schrijft als freelance journaliste vooral over kunst en literateur. Ze is auteur van Hoe luidt de stilte? (Letterwerk, 2022) en engageert zich als bestuurder en stiltebegeleider bij Waerbeke, vereniging ter bevordering van stilteplekken en -ervaringen.
Wat zie je?
Virginie Platteau • Ik zie erg veel leegte, vermoeidheid en uitgeblustheid. Met continue afleiding, het voortdurend showen van prestaties, met nog meer produceren en consumeren proberen we de existentiële leegte op te vullen. Allemaal voor die hedendaagse almachtige godheid: Economie. Terwijl alle tekenen er zijn dat het ons allesbehalve gelukkig maakt, onszelf en de planeet uitput en de ongelijkheid niet verkleint.
Ons hele samenlevingsmodel is steeds meer gericht op het automatiseren en vermijden van menselijk contact. Hoeft het te verbazen dat er zoveel eenzaamheid is? De vermoeidheid, depressie en burn-out epidemie is een rode vlag voor onze welvaartmaatschappij. We worden overstelpt met zoveel informatie en futiliteiten die (digitaal) om onze aandacht schreeuwen. Openbare plekken als stations hangen vol energieverslindende schermen die onze aandacht opeisen voor de banaalste producten waarmee ons behoeften en onzekerheden worden aangepraat. Visuele vervuiling die we normaal moeten vinden.
Ik merk dat zoveel mensen, zeker de jongeren die ik op scholen zie, snakken naar mentale rust.
Die hebben ze nodig om de innerlijke ruimte en tijd te krijgen om vanuit zichzelf te groeien, zich te ontplooien en geestelijk te voeden. Er gewoon te mogen zijn. Gewaardeerd worden om wie we zijn, zonder ons voortdurend te moeten laten horen, te presteren of in competitie te gaan met anderen, die vaak niet eens echt zijn.
Waarom twijfel je?
Twijfel is de basis van kennis en onderzoek. Het is het fundament van wetenschap, maar ook van geloof. Wie niet twijfelt, kan vervallen in dogmatisch denken. Verstarren maakt het moeilijk om in het standpunt van een ander te komen
Het is bizar om te zien hoe twijfel, geloof en feitelijkheid vandaag sterk door elkaar lopen voor veel mensen en door sommigen als een louter persoonlijke keuze worden gezien. Twijfel is het beginpunt van wetenschap, maar er zijn feiten waarover overeenstemming is, die de basis vormen voor verder denken en onderzoek. Als er geen gemeenschappelijke grond is, geen aanvaarde feiten (zoals bijvoorbeeld over de evolutietheorie, dat de Aarde rond is of klimaatonderzoek), dan kan er geen gesprek meer zijn. Dan loopt ieder rondjes op het krappe eilandje van het eigen gelijk.
Waarvoor ben je bang?
De grootste angst van elke ouder is wellicht dat hun kinderen iets overkomt. Maar deze angst beheerst mijn leven niet, noch de vrijheid die ik mijn dochters gun. Het besef van de kwetsbaarheid van het bestaan kan soms een afgrondelijke, verlammende angst met zich meebrengen. Die slaat toe wanneer ik medische resultaten afwacht.
Ik besef ook, en met de jaren steeds indringender, dat angst de basis is van het kwaad.
Uit angst ontstaat geweld, trauma, lijden, in een vicieuze cirkel. Angst is de tegenpool van liefde. Liefde heelt, zeker als ze de angst kan omarmen.
Waarover maak je je zorgen?
Ik maak me erg zorgen over de toestand en de toekomst van de mensheid op onze planeet. Hoe val je bij alle beklemmende feiten en rapporten over de klimaatcrisis niet ten prooi aan machteloosheid? De problemen zijn al lang in kaart gebracht, de remedies bekend. Maar de actie blijft achterwege of wordt moedwillig vertraagd door kortzichtigheid en eigenbelang van the powers that be. Tot welke conflicten om leefbaar land, voedsel, water en grondstoffen zal dit verder leiden?
Wat maakt jou boos?
Er is elke dag zoveel om boos of verontwaardigd over te zijn. Van kleine ergernissen in het verkeer tot grote onrechtvaardigheden op wereldschaal. Soms heb ik het gevoel dat de domheid regeert. Dat we niets leren uit het verleden, dat gezond verstand wordt uitgeschakeld in naam van controle, geldgewin en gemakzucht. De onbevattelijke mensenschennis van de genocide in Palestina, het aanslepend geweld in Oekraïne en op zoveel andere plaatsen... Daar kan ik me erg over opwinden.
Tegelijk voelt dat als verloren energie. Het is zaak om de kwaadheid om te zetten in actie, er op eigen kleine schaal iets aan te doen. Om zo woede te sublimeren in iets productiefs en.. Ja,ja, dat probeer ik ook wel, maar eens goed brullen lucht soms op.
Waarom zoek je Mij? Weet je niet waar ik te vinden ben?
Ik denk dat een mens levenslang zoekt naar betekenis, de zin van het bestaan. Spiritualiteit begrijp ik als een persoonlijk ervaren van het transcendente. Wat de essentie is en ons kenbaar maakt dat we deel zijn van een groter geheel, voorbij wat we afbakenen in tijd en ruimte.
Het is de weg die zich gaandeweg vormt, een wetend niet-weten. Een ontvankelijkheid, een vorm van genade. Een grote troost en een voortdurend leren en herbeginnen. Doelloos, zonder na te streven, als ervaring van het mystieke. Een groeiend bewustzijn waarbij de verwondering en dankbaarheid steeds toenemen. Het wonder van het leven, van schoonheid, van de micro- en de macrokosmos die zo sterk verbonden zijn. De menselijke vermogens, het boven zichzelf uitstijgen, de verwerkelijking en de verbeelding, de kracht van verbondenheid, de inspirerende voorbeeldrol van één individu.
Dat het leven niet zinloos is en niet eindigt met de dood. Dat liefde de oerkracht is. In de natuur, in kunst, poëzie, muziek, in mensen... Het laat zich vinden.
Waarover praat je veel?
Ik praat veel over stilte, tegenstrijdig genoeg. Bij lezingen en workshops merk ik steeds hoe geweldig veel nood er is aan stilte. Hoe we verleerd zijn om stilte deel te laten zijn van ons dagelijks persoonlijke en publieke leven. Zelfgekozen stilte is een vorm van vrijheid. Een veld van rust, waar alles nog mogelijk is. Het is de kern van ons wezen.
Ik wil de kracht van stilte uitdragen, mensen de ervaring ervan weer gunnen.
Door de stilte ook voor zich te laten spreken en zelf op tijd mijn mond te houden.