Met dit artikel zitten we volop in de vakantietijd. Het mag dan ook iets luchtiger zijn, wat minder zware tekst, wat meer foto's. En tegelijk een kennismaking met 'iemand' van een van onze Lierse kerken, namelijk de heilige Margarita van Antiochië, patrones van onze Lierse Begijnhofkerk. Haar feestdag wordt gevierd op 20 juli (in de Oosterse Kerk op 17 juli). Daarom ook dit artikel over haar. De afbeeldingen zijn allemaal te vinden in of aan de Begijnhofkerk.
Margarita betekent parel. Ook zij was blijkbaar een kostbare parel. Ze wordt beschreven als heel mooi en een zegen voor de mensen. Ze is een van de vier Virgines Capitales, samen met Barbara, Catharina en Dorothea (met de twee eersten ondersteunt Margarita de preekstoel van de Begijnhof; Dorothea is vervangen door Begga). Als een van de veertien noodhelpers, was ze een van de populairste heiligen van de late Middeleeuwen en de Renaissance. Ze is beschermheilige van voedsters, verpleegsters, kraamvrouwen, zwangere vrouwen en nierpatiënten. En ze werd aangeroepen bij barensweeën, zwangerschap en onvruchtbaarheid.
Wat de levensgeschiedenis van Margarita betreft, is niets met zekerheid te vertellen. Historisch staat alleen vast dat er in Antiochië, de hoofdstad van Pisidië, een meisje heeft geleefd dat waarschijnlijk ten tijde van keizer Diocletianus aan het begin van de vierde eeuw de marteldood stierf. In de 5de eeuw vond paus Gelasius haar legende apocrief, maar toch dook ze in de 9de eeuw weer op in het Martyrologium van Rabanus Maurus, waardoor haar cultus in stand bleef.
Volgens de Legenda Aurea was Margarita een dochter van de heidense tempelpriester Aedesius in Antiochië, maar ze werd door haar min onderwezen in de christelijke leer. Toen ze als jonge vrouw haar vader bekende dat ze christin was, verstootte hij haar. Ze werd schapenhoedster. Op een dag reed de stadsprefect Olybrius voorbij, die onder de indruk was van haar schoonheid en hij wilde met haar trouwen. Margarita zei dat ze christin was. Toen de prefect haar vervolgens tevergeefs probeerde over te halen om haar geloof af te zweren, liet hij haar in de gevangenis gooien. Daar verscheen de satan in de gedaante van een draak die zich op haar wilde storten. Margarita sloeg een kruisteken over het ondier. Toen pakte zij het moedig aan, wierp de draak ter aarde en zette haar voet op zijn kop. De duivel in de gestalte van de draak schreeuwde luid: 'Wee mij, nu ben ik door een zwakke maagd overwonnen' en verdween. En eensklaps werd haar gevangeniscel doorstraald door een wonderlijk licht. Dat gaf haar hemelse kracht en ze was getroost. Martelingen met gloeiende toortsen en ijskoud water konden de heilige niet deren. Toen beval de prefect haar te onthoofden. Margarita vroeg om een kort moment. Ze knielde neer en bad tot God of Hij op haar voorspraak alle moeders in barensnood wilde helpen. Zo werd ze patrones van moeders.
Margarita wordt dus meestal afgebeeld met een draak, waarop ze een voet heeft gezet. Soms heeft ze de draak aan een touw en wandelt met hem of ze berijdt hem. In tegenstelling tot Georgius (Sint-Joris), die de draak doodt, staat Margarita voor de integratie van de schaduw. Ze overwint haar schaduwkant. De satan heeft geen macht over haar. Ze maakt het kruisteken over hem: het symbool van de liefde van Jezus Christus, waarmee Hij ons volmaakt heeft liefgehad. Als wij de liefde van Christus ook boven onze schaduwkant houden, dan verliest die zijn macht over ons. In onze schaduwkanten gaat immers ook een grote kracht schuil, maar met de kracht van Christus' liefde kunnen we die overwinnen. Op de draak die door het kruisteken is veranderd, kan Margarita haar voet zetten omdat hij geen macht meer over haar heeft. Integendeel, ze staat op hem. Daarom ook is Margarita, naast de draak, ook uitgebeeld met een kruis, ze draagt meestal ook een palmtak, teken van het martelaarschap en er zweeft over haar een duif die haar troost in haar gevangenschap.
De vijf afbeeldingen van de patroonheilige van de kerk:
In de nis boven de hoofdingang aan de buitenzijde van de kerk
Borstbeeld op het reliekschrijn van de H. Margarita (18de eeuw)
Borduurwerk op het antependium van het Sint-Margarita-altaar (eind 17de eeuw)
Mandorla met Sint-Margarita op het processievaandel van de Broederschap van de H. Margarita (1882)
Eiken Sint-Margaritabeeld onder de kuip van de preekstoel (1670-1673)
Naast deze vijf zijn er nog heel wat meer afbeeldingen van de heilige te vinden in de kerk.
Ik wens jullie een mooie ontdekkingstocht naar de heilige Margarita en, bij voldoende belangstelling, organiseren we in de zomertijd een geleid bezoek aan onze Begijnhofkerk. Laat maar weten of je geïnteresseerd bent.