Onze nieuwe hulpbisschop, Koen Vanhoutte, komt op Pinksteren het vormsel toedienen aan onze 80 kandidaat vormelingen. Dat wordt een feestzondag voor onze parochie. We hadden de gelegenheid om hem hierover een paar vragen te stellen op zijn bureau in Mechelen.
Waarom is het de bisschop die het vormsel toedient en niet de pastoor zoals bij het doopsel?
Wanneer iemand wil christen worden, wordt die geleidelijk aan in het geloof en de gemeenschap binnengebracht. En wordt er onder meer het doopselsacrament toegediend. Het vormsel en de eerste communie hoorden hier aanvankelijk bij. Als iemand in de eerste kerkgemeenschap christen werd – veelal waren het volwassenen - ontvingen zij na een vormings- en kennismakingsperiode het doopsel. Tegelijkertijd werden zij onmiddellijk gevormd en ontvingen ze tijdens de eucharistie voor het eerst de communie. Het hoort dus fundamenteel samen. (n.v.d.r. tijdens de Paaswake heeft Katrien in onze kerk op deze wijze haar doopsel, vormsel en eerste communie ontvangen).
In de Oosterse kerktraditie heeft men dit behouden voor elke christen, ook baby’s, tot op vandaag. De priester doopt, zalft en geeft een lepeltje kelkcommunie tijdens één enkele eucharistieviering. In onze Westerse traditie daarentegen, werd op een gegeven moment het vormsel gereserveerd aan de bisschop. Waarom? De nieuwe christen komt niet alleen thuis in een plaatselijke gemeenschap, maar gaat ook deel uit maken van de grote kerk. En die kerk is bij ons georganiseerd in lokale kerken rond bisschoppen. Met het vormsel wil men aantonen dat men niet alleen lid is van een plaatselijke parochie, maar een plek en een zending krijgt in een ruimer kerkgebeuren. Zo werd de bisschop de bedienaar van het vormsel in onze traditie. Daarmee wordt getoond dat je niet alleen opgenomen wordt in een geloofsgemeenschap door het doopsel, maar ook gezonden wordt. En de bisschop - in de lijn van de apostelen (zendelingen) - zegt aan die nieuwe christenen: je bent nu thuis gekomen in onze gemeenschap, maar je moet nu niet in je klein keukentje blijven plakken, jij krijgt ook een zending om van je geloof te getuigen: thuis, op de school, op je werk, …
De laatste decennia is dit ook weer gewijzigd. Want het is al heel lang geleden dat in onze parochie nog een bisschop langs kwam voor het vormsel.
Inderdaad, toen ikzelf gevormd werd was het louter de bisschop en zijn hulpbisschoppen die rondtrokken en daardoor kwamen ze niet jaarlijks en niet overal. Na het concilie is dit versoepeld waardoor de bisschop zijn naaste medewerkers (vicarissen) en nadien ook dekens en andere priesters kon aanduiden zodat er overal kon gevormd worden. Hierdoor is de oorspronkelijke betekenis wel een beetje vervaagd en verliezen we het signaal dat het om méér gaat dan een parochiaal gebeuren. Want christen worden is geen pure “zelfbediening” in een kleine gemeenschap. De kerk is een netwerk, die breder is dan onze plaatselijke doening. En de bisschop is diegene die dat netwerk bijeen houdt, die de verschillende gemeenschappen en groepen gaat opzoeken en zorgt voor verbinding.
U gaat in deze paastijd in 16 parochiegemeenschappen het vormsel toe dienen. Telkens opnieuw naar die parochies trekken. Hoe bereidt u zich daarop voor? Wat zijn uw verwachtingen?
De plaatselijke medewerkers bezorgen mij de viering vooraf en de nodige info zodat je al weet waar je naartoe gaat, soms zijn het er 6, soms 60. Ik ga er onbevangen naartoe omdat het voor mij allemaal nieuw is. En tot nu toe waren dat allemaal heel verzorgde vieringen. Verder laat ik dat gewoon op mij af komen. Het zijn voor ons ‘gemakkelijke’ vieringen want ze zijn vooraf klaar gemaakt. De enige kunst is om een beetje in te spelen op de eigen kleur van die bepaalde parochie met hun viering. Ieder heeft zijn eigenheid, zijn tradities, zijn thema soms ook. Het zijn mooie momenten van ontmoeting met de catechisten, de parochiemensen. Het is ook een kans om met de kinderen en de families wat te delen rond geloof en kerk. Er is openheid hiervoor, omdat vandaag mensen er meer bewust voor kiezen om hun kinderen te laten vormen.
Je bent vooraf hier in onze parochie naar een catechistenvergadering geweest. Heb je overal dergelijk voorbereidend samenkomen?
Neen, dat is niet haalbaar. Dat was eenmalig omdat de catechisten het gevraagd hadden. In een andere parochie was er de vraag dat de vormelingen zelf vooraf een ontmoeting wensten. Ik heb dat ook gedaan en dat is heel interessant om met de kinderen samen nog wat catechese te hebben. Maar het is niet mogelijk om vooraf overal ter plaatse contacten te hebben, hoe aangenaam dat ook zou zijn.
Zovele kinderen na elkaar vormen. Hoe behoedt je jezelf voor routine?
Dat is een gevaar. Maar dat wordt toch grotendeels voorkomen doordat elke vormselviering, elke parochie haar eigenheid heeft, waar je rekening moet mee houden en continue attent voor zijn. Elk script moet altijd heel alert gevolgd worden. Anderzijds mag er ook een stuk routine in zitten, hé. Zo weet ik wat ik overal wil zeggen en heb daarom dezelfde basiselementen voor de homilie, dezelfde kernboodschap die ik dan aanpas en inpas in de eigenheid van elke viering.
Wat wens je die 12-jarige kinderen toe in deze tijd?
Ze zijn nog heel jong en er is nog veel te doen in ’t leven. Ik wens ze daarom goede ‘omgevers’ toe: thuis, op school, in de jeugdbeweging,... Dat ze gedragen en gesteund mogen worden, dat ze kansen krijgen zonder betutteld te worden. Ten tweede hoop ik dat ze met een open blik hun weg vinden in het leven en niet te vlug met alle soorten dingen meelopen, maar stilaan leren om bewust te leven. Wat ik hen ten derde vooral toewens, en dat zal ik ook tijdens de vormselviering hen zelf vertellen, is, dat het spoor dat Jezus heeft getrokken, het evangelie, een waarborg kan zijn voor een zinvol en gelukkig leven.
En hun ouders? Wat wens je de families toe?
Dat hun kinderen verder groeien, bloeien en gelukkig zijn en dat ze er veel deugd en plezier aan beleven. Ik wens hen ook toe dat ze bij hun kinderen ‘bij blijven’, op iedere leeftijd, telkens op een andere aangepaste wijze. Dat ze de verantwoordelijkheid van opvoeding en vorming blijven nemen en de kunst daartoe verder ontwikkelen. En dat ze hun kinderen ook de ruimte laten en kansen geven om rond geloof en christelijk leven bezig te zijn zowel thuis als op school en in bewegingen.
Heel veel dank Mgr. Vanhoutte dat je naar Keerbergen komt op Pinksterzondag voor de twee vormselvieringen om 11.00 en om 13.30!