Laudato si, fratelli tutti, synodaliteit en hoop
Met deze vier kernbegrippen komen we aardig in de buurt van wat het testament van paus Franciscus genoemd kan worden.
Een eerste krachtlijn die hij uitzet is het belang van de verbondenheid tussen de mens en zijn leefwereld. Die band was nooit eerder een aandachtspunt voor de kerk. Nog voor de klimaatbetogingen vraagt paus Franciscus In zijn encycliek ‘Laudato si’ uitdrukkelijk dat de kerk aandacht zou besteden aan de manier waarop we omgaan met onze aarde. Hij voegt de zorg voor de natuur toe als achtste werk van barmhartigheid. Willen we niet ten onder gaan, dan zullen we ons allen samen ééndrachtig moeten engageren om de natuur te redden zodat het leven op aarde voor iedereen mogelijk blijft. Doen we dat niet, dan zullen we ook samen ten onder gaan… Hij heeft zijn naam als paus Franciscus niet voor niets gekozen!
Een tweede krachtlijn blijkt uit zijn manier van leven: een leven tussen de mensen, met de mensen, in alle eenvoud, broederlijkheid en nederigheid. Hij kiest ervoor om het pauselijk verblijf in het Vaticaan niet te bewonen, maar te wonen temidden van een kleine gemeenschap van kloosterlingen, priesters, bisschoppen en kardinalen. Hij reist naar Lampedusa om vluchtelingen een hart onder de riem te steken. Hij wast de voeten van gevangenen, hij ontbijt met daklozen, … Hij predikt barmhartigheid, vrede en openheid naar andere religies. Fratelli tutti zijn geen holle woorden: hij voegt de daad bij het woord. En wie vroeger uitgesloten werd omwille van zijn geaardheid, noemt hij ‘kinderen van God’ zoals alle anderen. Neen, de leer wordt niet aangepast, maar zij worden wel erkend als mensen die deel uitmaken van Gods schepping.
Een derde krachtlijn is van bestuurlijke aard. De dicasteries worden hervormd en aan het hoofd worden mannen en vrouwen benoemd op basis van hun kennis en bewogenheid, ook al zijn sommigen onder hen niet tot bisschop gewijd. Hierbij krijgen ook vrouwen leidinggevende functies. Hij leidt de kerk naar een synodaal proces waaraan clerici maar ook leken deelnemen om in alle geledingen de luisterbereidheid aan te scherpen en de besluitvorming hierop te baseren.
Een laatste krachtlijn lijkt mij de keuze van ‘hoop’ voor het heilig jaar 2025. Het is een thema waarmee de kerk het crisissfeertje achter zich probeert te laten en positief kijkt naar haar toekomst. Wie hoopt gelooft ook dat het anders kan als we daar samen onze schouders onder zetten.
Paus Franciscus is niet meer, maar de krachtlijnen zijn uitgezet. Er is nog bijzonder veel werk aan de winkel om één en ander uit te werken of uit de diepen. Zo is de ‘bottom-up’ benadering van de synodaliteit een bijzonder broos gegeven dat zijn bestaansrecht nog niet heeft verworven. Het standpunt met betrekking tot mensen met een andere geaardheid is in grote delen van de kerk nog niet aanvaard. En over de rol van vrouwen in de kerk zijn slechts de eerste stappen gezet. Maar de richtingen zijn aangegeven: avanti!
Paul De Sadeleer
Gebed
‘Door het geloof in Jezus Christus leven in Zijn naam’.
God, wij danken U voor het leven van paus Franciscus. Hij was een paus dichtbij de mensen en gaf uw kerk een nieuw liefdevol gelaat : een kerk, gedreven door barmhartigheid en broederlijkheid, een kerk die gebaseerd is op een breed gedragen synodaal overleg met een aanzet voor gedeelde verantwoordelijkheid van mannen en vrouwen, een inlcusieve kerk met aandacht voor kwetsbare, gekwetste en niet erkende mensen en een kerk die de verbondheid tussen mens en natuur bevordert. Vader, neem paus Franciscus op in de vreugde en vrede van uw hemelse eeuwigheid. Laten wij bidden dat het pad dat hij heeft uitgezet de kerkleiders mag blijven inspireren.
