Een traditie is de vastenbezinning in de St.-Pieterskerk van Tielt. Een trouw publiek komt erop af om even stil te staan, te zingen en te luisteren, te bezinnen. Dit keer was de gastspreker Emmanuel Wybo. Hij is theoloog en directeur Bijbeldienst Bisdom Brugge en Biblia, het Bijbels belevingscentrum in Brugge. Als ex-Tieltenaar dankte hij voor de uitnodiging. Hij wou stilstaan bij de begrippen vasten en verleiding.
Wat is vasten?
De bijbelse basis voor vasten vinden we in Lc 4, 1-13. Als kind betekende dat: niet snoepen. Het raakt één van de aspecten aan waar de 40-dagentijd om draait. Vaak wordt de 40-dagentijd gereduceerd tot enkel ‘minder’, tot ‘versterving’. Maar het is veel meer dan dat. Met ‘minder’ begint het pas. Minder leidt tot meer van het ander, en meer leidt tot anders:
1. Minder extra’s: geen dessert, snoep, alcohol, vlees, minder TV, tournée minérale. Minder zorgt voor zuivering van het lichaam, suiker en alcohol zijn verslavende drugs. Zuivering van de geest: vermijden van fysieke verslavingen. Dat zuivert de geest, laat ruimte voor meer waardevolle dingen. Minder zorgt voor meer andere dingen
2. Meer: meer inzet voor de ander, meer zorg voor jezelf en je gezin. Meer tijd in anderen steken. Meer tijd voor je relatie met God... Meer tijd voor de A/ander zorgt voor een andere dynamiek
3. Anders: je wordt een ander mens, de focus ligt niet langer op jezelf en je eigen noden maar op wat andere nodig hebben. Meer tijd voor God betekent een uitdieping van je relatie met Hem en dus een diepere, andere relatie.
Duivel en verleiding
Wat/wie is de duivel door wie Jezus wordt beproefd in de bijbelpassage in de woestijn? We krijgen geen fysieke beschrijving. De Apocalyps heeft het over een draak, gelinkt aan Genesis met de slang. - De duivel betekent letterlijk ‘verdeeldheidzaaier’ in het Grieks. Hij zet mensen tegen elkaar op; in de woestijn probeert hij Jezus tegen zijn Vader op te zetten. In de 1e en 2e Timoteüsbrief (1 Ti 3, 7 en 2 Ti 3, 3) wordt ‘diabolos’ ook vertaald als ‘valse beschuldiger’: iemand die een valse eed aflegt. De duivel is diegene die Jezus verleidt in de woestijn, de verpersoonlijking van het kwade, de demon. Hij neemt bezit van het lichaam van mensen en doet het lichaam kwaad aan.
Wanneer Jezus uitdrijvingen uitvoert zijn dit geen uitdrijvingen van de duivel, wel van een demon! Bij de uitdrijvingen staat in de bron altijd ‘daimonion’ en niet ‘diabolos’.
1e beproeving
Vervuld van de heilige Geest trok Jezus weg van de Jordaan. Hij werd door de Geest naar de woestijn geleid, waar Hij veertig dagen bleef en door de duivel op de proef gesteld werd. Al die tijd at Hij niets, en toen de veertig dagen verstreken waren, had Hij grote honger. De duivel zei tegen Hem: ‘Als U de Zoon van God bent, beveel die steen dan in een brood te veranderen.’
De Geest wordt 2 keer vermeld, maar komt in de rest van de tekst niet meer voor. De Geest is de beweger, en zet zelfs de Zoon van God in beweging: het mysterie van de werking van de Drie-eenheid. Woestijn: het is een kale plek, waar niets of niemand is, de plaats om tot rust te komen, om na te denken over jezelf en de toekomst. Woestijn is in de joodse traditie een gevaarlijke, vijandige plek. Tot op vandaag raden joden af om te bezinnen in de woestijn. 40 dagen = 40 jaar in de woestijn, verwijzing naar exodus.
De duivel wil dat Jezus zijn macht gebruikt om iets te doen voor zichzelf: stenen in brood veranderen om zijn honger te stillen. Maar Jezus is de lijdende dienaar. Hij antwoordde: ‘Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen.” ’Toen bracht de duivel Hem naar een hooggelegen plaats en liet Hem in één ogenblik alle koninkrijken van de wereld zien. Wonderen zijn er om de boodschap van God kracht bij te zetten, om zichzelf te openbaren, ze dienen NIET opdat Jezus zichzelf kan bedienen. Dit zou ingaan tegen wie Jezus ten diepste is.
2e beproeving
De duivel bracht Jezus naar Jeruzalem, zette Hem op het hoogste punt van de tempel en zei tegen Hem: ‘Als U de Zoon van God bent, spring dan naar beneden. Want er staat geschreven: “Zijn engelen zal Hij opdracht geven om over U te waken.” En ook: “Op hun handen zullen zij U dragen, zodat U uw voet niet zult stoten aan een steen.”’
Zal Jezus plooien voor de wereldlijke macht, voor aardse macht van koningen en legeraanvoerders? Is Jezus een messias in een strijdwagen? Beangstigende gedachte: kan de duivel effectief over de hele wereld beschikken?
Jezus zegt dat de mens enkel God mag aanbidden, … en dus niet de wereldlijke machten, zoals koningen en andere heersers. Dit is verdoken kritiek op de vereringscultus van de Romeinse Keizer.
3 beproeving
De duivel brengt Jezus naar het dak van de tempel en wil hem eraf laten springen. Engelen zullen hem toch opvangen? Ook hier gaat Jezus niet op in. Het zou een vertrouwensproef worden. Jezus antwoordt : ‘ Stel de Heer Uw God niet op de proef’.
Hij trapt niet in de val van de duivel en behoudt het vertrouwen in de Vader.
Met zijn verzaking aan de drie beproevingen toont Jezus wie hij ten diepste is: hij blijft trouw aan zichzelf en zijn zending van Godswege. Dit is een grote troost voor ons, mensen. Als christenen worden we uitgedaagd om in de voetsporen van Jezus te treden. Vandaar deze 40-dagentijd: het is een tijd om onze relatie met God te versterken, opdat wij zelf ook de drie beproevingen mogen overwinnen!
Lezing samengevat door pr. Joseph Arnout
Paus Franciscus’ advies voor de vasten:
Vast door geen kwetsende woorden te spreken. Spreek zachte uit.
Vast op het verdriet, en laat je vervullen van dankbaarheid.
Vast op het voelen van woede, en wees vervuld van geduld.
Vast op het pessimisme, en wees vol van hoop.
Vast op het piekeren, en vertrouw op God.
Vast op het klagen.
Vast op bitterheid, en vul je hart met vreugde.
Vast op egoïsme, en wees barmhartig voor anderen.
Vast op wrok, en verzoen je met de ander.
Vast op het spreken van woorden, en wees stil zodat je kan luisteren.’
