De vlam van de liefde
“(…) alles bij elkaar is het bezielende beginsel, waardoor het nieuwe leven zowel ontstoken als in stand gehouden wordt, toch de vlam van de liefde”.
(John Henry Newman)
Bovenstaand citaat van John Henry Newman, een Britse theoloog en bekeerling uit de negentiende eeuw, kwam ik tegen in de lezingendienst van het getijdengebed. Soms zijn die lezingen vaak confronterend. Woorden zoals ‘zonde’ en ‘bekering’ komen met de regelmaat van de klok terug en doen me zelden vrolijk aan de dag beginnen. Deze zin echter haalt wel naar boven waar – in mijn ogen – alles om draait, waar alles mee begint, en wat voor mij een dragende kracht mag zijn. Zo kan ik als christen groeien naar die nieuwe mens. Elke dag, elk jaar opnieuw.
Harder en harder
Ik ervoer dit in de gevangenispastoraal, waar ik tot voor kort aan de slag was als aalmoezenier in de strafinrichtingen van Hoogstraten en Wortel. Daar wordt niet zozeer gesproken over ‘zonde’ en ‘bekering’, maar over ‘misdaad’, ‘schuld’ en ‘straf’. Het maatschappelijke debat wordt alsmaar harder en harder. Zelfs de ruimte om door die straf te groeien, een nieuwe mens te worden, wordt gedetineerden niet gegund. Die laatsten voelen die hardheid binnen en buiten de muren aan den lijve, elke dag weer opnieuw.
Als aalmoezenier is het niet nodig om je uit te spreken over de noodzaak van het al dan niet straffen. Als aalmoezenier in de gevangenis mag je, moet je zelfs, die vlam van de liefde binnenbrengen in die wereld. Een vlam die doorgegeven kan worden en zelfs terug ontvangen kan worden.
Niet naïef
Een luisterend oor, een paar troostende woorden, de ruimte om samen stil te vallen, af en toe samen een traan van verdriet – of ja, soms zelfs van het lachen – te laten, zijn voor mij zo’n gebaren van liefde die ik als gevangenisaalmoezenier mocht brengen en meemaken. Er mag gerust gesproken worden over de oude mens die op zoek gaat naar de nieuwe mens. Gedetineerden waren daar vaak realistischer in dan ikzelf. Veelal gaan ze zelf de hardheid in gesprekken niet uit de weg.
Die liefde is geen naïviteit, maar misschien wel de moeilijkste opdracht in het christen-zijn. Soms is het makkelijk om lief te hebben. Een partner, een familielid, de arme en de zieke. Zelf merkte ik dat de liefde pas echt concreet wordt, als ik ermee worstel. Wat met hen zonder schuldinzicht? Wat met hen die op het eerste gezicht zulk een gruwelijke zaken gedaan hebben? Is die liefde oneindig en zonder eisen?
Ruimte voor Gods liefde
In de worsteling met mezelf en die liefde was het belangrijk om juist ruimte te geven aan Gods liefde. Die mag als een vlam doorgegeven worden en mag het begin zijn voor mezelf en voor de ander van een weg naar een nieuw leven. Dat gaf mij de kracht om sommigen, hoe moeilijk ook, week na week te vragen: “Hoe gaat het met u vandaag?” Dat niet vanuit een oppervlakkige sociale verplichting, maar waarachtig met een bezorgdheid voor de persoon in kwestie, hoe hard ik soms ook worstelde met de feiten die hij gepleegd had. Want onbewust mocht ik zo die vlam van Gods liefde doorgeven. En zo gebeurde het eens, enkele jaren later, dat iemand, op de dag zijn vrijlating, tijdens ons laatste gesprek de bal terugkaatste: “Jelle, hoe gaat het eigenlijk met u?”
Hoop
Het Evangelie gaat de hardheid van het menselijke leven niet uit de weg. Toch ervaar ik telkens weer hoe Evangelie, hoe Gods liefde, in die hardheid juist ruimte mag geven. Hoe het iets mag doorgeven aan de ander om zo uiteindelijk het eigen nieuw leven mee vorm te geven. Het brengt medeleven, hoop, verlossing en vooruitzichten. Dat hoop ik voor allen, binnen en buiten de gevangenismuren. Een beetje van die vlam te mogen krijgen, een beetje te mogen geven. Om zo uiteindelijk die vraag te kunnen stellen, of wanneer nodig, ze zelf te mogen ontvangen: “Hoe gaat het eigenlijk met u?”
Jelle De Backer,
Tot voor kort aalmoezenier in de strafinrichtingen van Hoogstraten en Wortel,
momenteel godsdienstleerkracht.
Lees meer in ‘Relevant’.
Abonneren kan via abonnementen.relevant@kerknet.be. Info op www.relevant-bisdomantwerpen.be.
Een abonnement kost 25 euro. Een los nummer kost 10 euro.
Info op 03 202 84 30.
