Drogredenen en dooddoeners zijn discussietrucs die een debat over een delicaat onderwerp kunnen ondergraven of zelfs torpederen. In sommige gevallen hebben ze de allure van censuur waarmee de vrije meningsuiting gefnuikt wordt. Paula Steenwinkel stelt in haar boek Drogredenen. Herkennen en weerleggen evenwel dat humor voor weerwerk kan zorgen.
Steenwinkel definieert een drogreden als “een argument dat de waarheid of geldigheid van een standpunt slechts schijnbaar onderbouwt. Daardoor gelooft iemand een standpunt dat mogelijk helemaal niet klopt”. In haar boek houdt ze 43 types van drogredenen tegen het licht. Als voorbeeld van een drogreden geeft ze - met de aanslagen tegen Charlo Hebdo in het achterhoofd - een uitspraak als “We mogen niks meer zeggen” of “Je mag tegenwoordig ook niks meer zeggen”. Dat is volgens haar een drogreden van het type “hellend vlak”. Dat soort discussietruc wordt gebruikt door iemand die denkt of beweert dat iets in een doemscenario zal eindigen. Net als een drogreden van het type “stropop” kan het “hellend vlak” een redenering op karikaturale wijze uitvergroten.
“Een drogreden weerleggen kan op verschillende manieren: zorgvuldig, geduldig, beleefd of juist korter, botter of spottender”, zegt Steenwinkel in Tertio 1.123 van 18 augustus. De auteur doet in haar boek zelf uitgebreid een beroep op humor. Elk type drogreden wordt geïllustreerd met af en toe eveneens bijtende cartoons van het halfnaakte duo Fokke & Sukke.
Cartoons
We mogen niks meer zeggen is ook de titel van een “manifest voor humor” van de cartoonist Lectrr, die vrije meningsuiting hoog in het vaandel voert. Degryse noemt humor een vorm van intelligentie en een uitnodiging tot reflectie. Humor is voor hem niet alleen een basisrecht. Humor komt ook met plichten. De belangrijkste daarvan is volgens hem dat humor “nu eenmaal bijtend” moet zijn.
Aangezien Lectrr bovendien van oordeel is dat humor gevaarlijk moet zijn, vindt hij dat humor geen grenzen mag hebben en dat je met alles moet kunnen lachen. De enige werkbare grenzen aan humor zijn volgens hem niet de grenzen die je je laat opleggen, maar die je jezelf oplegt. De enige die hij zichzelf oplegt, is dat hij niet met slachtoffers lacht.
Abonneer of vraag een proefnummer via www.tertio.be
