De geestelijke werken van barmhartigheid

Ongetwijfeld kennen we allemaal de zeven lichamelijke werken van barmhartigheid. Voor diegenen die een geheugensteuntje nodig hebben: hongerigen spijzigen, dorstigen laven, naakten kleden, vreemdelingen herbergen, zieken bezoeken, gevangenen bezoeken en doden begraven. Het zijn werken die teruggaan op Mt 25, 35-36. Wie echter goed oplet, merkt dat het daar om zes werken gaat.  Paus Innocentius III (1198-1216) voegde aan die zes werken in het jaar 1207 een zevende werk toe: de doden begraven.  Dit werk is ontleend aan het bijbelboek Tobit, waarin speciaal de zorg voor de overledenen wordt benadrukt (Tobit 1,17). In de door pestepidemieën geteisterde Middeleeuwen had het moeilijke en gevaarlijke werk van ‘doden begraven’ immers een bijzondere waarde.

Weinigen weten echter dat er naast deze zeven ‘lichamelijke werken’ van barmhartigheid in de Kerk ook zeven ‘geestelijke werken’ van barmhartigheid bestaan. Daar waar de lichamelijke werken gericht zijn op het lenigen van ‘lichamelijke nood’, zijn de geestelijke werken gericht op het lenigen van ‘geestelijke nood’. Het gaat hierbij om volgende werken: onwetenden onderrichten, twijfelaars goede raad geven, bedroefden troosten, zondaars vermanen, lastige mensen geduldig verdragen, beledigingen vergeven, bidden voor levenden en doden.  Ook deze reeks is in de Middeleeuwen ontstaan. Vandaag zijn deze ‘geestelijke werken’ echter wat op de achtergrond komen te staan. Toch kunnen deze minder bekende werken van barmhartigheid ongetwijfeld een hulp zijn voor ons christenen om te leven in het voetspoor van Jezus en van dag tot dag meer op Hem te gaan gelijken.

Dit was dan ook de reden waarom CCV in het vicariaat Brussel in dit jubeljaar van de barmhartigheid op maandag 9 mei  salesiaan en moraaltheoloog Roger Burggraeve uitnodigde om tijdens een herbronningsdag voor pastores in het bezinningshuis Notre-Dame-de-la-Justice in Sint-Genesius-Rode deze zeven geestelijke werken van naderbij te bekijken en ze te vertalen naar vandaag toe. Op een enthousiaste en doorleefde manier heeft Professor Burggraeve de pastores bij de hand genomen in zijn eigentijdse analyse van deze geestelijke werken, om te laten zien dat barmhartigheid voor elk van ons een uiterst haalbare zaak is. In zijn eigen woorden gaat het telkens om een ‘behoedzame bejegening’, waarbij je ‘de heilige grond van de ander’ betreedt. Voor de deelnemende pastores werd het een boeiende en inspirerende dag.

Gino Mattheeuws

CCV in het vicariaat Brussel