Pasen

Niets is zo dodelijk voor een nieuw begin, als je bedrogen, verraden en uitgebuit te voelen.

Wanneer het noodlot in je leven toeslaat ben je meestal totaal ontredderd. Je weet niet meer hoe verder, je bent je oriëntering kwijt, heel je planning ligt aan diggelen, je moet helemaal opnieuw beginnen. Maar als het noodlot zo hard toeslaat, heb je daar in de regel geen energie meer voor. Opnieuw te beginnen zit er gewoon niet meer in.

Wie zich met al zijn krachten voor een goede zaak heeft ingezet of zich aan een ander heeft gegeven en dan tot de ontdekking moet komen, dat dat de grootste vergissing van zijn leven was, die zal er wel voor oppassen om zich nog eens opnieuw aan iets of aan iemand te binden. Niets is zo dodelijk voor een nieuw begin, als je bedrogen, verraden en uitgebuit te voelen. Je trekt je dan eerder terug en wacht stilletjes af wat er gaat gebeuren. Van jou gaan er geen initiatieven meer uit. Je wilt toch geen tweede keer zo’n ontgoocheling oplopen.

Zo gaat het wanneer mensen in een liefdesrelatie ontgoocheld raken en daardoor misschien voor lange tijd niet meer in staat zijn om nog een relatie te beginnen. Zo gaat het wanneer een beweging of een partij me teleurstelt omdat beloftes niet worden nagekomen. Zo gaat het in een samenleving en tussen volkeren wanneer vertrouwen misbruikt wordt en het klimaat vergiftigd. Mensen stappen dan uit de boot, haken af, doen niet meer mee en hebben alleen nog maar oog voor hun eigen belang. Zoiets dergelijks gebeurde er ook met de leerlingen van Jezus.

Ze hadden grootse verwachtingen aan hem gehad, ze vonden zijn ideeën veelbelovend en zijn methode interessant. Daarom hadden ze zich met huid en haar aan hem gebonden. Waar hij ging, gingen ook zij, en wat hem overkwam, dat kon gerust ook hen overkomen. En dat gebeurde dan ook, maar anders dan ze hadden gedacht. Niet de grote doorbraak, maar de totale ondergang. Niet het Rijk Gods brak aan, maar de gevestigde orde liet zich gevoelen en drukte Jezus plat. Voor het bestaande systeem was deze Jezus een lastig sujet, een gevaarlijke wereldverbeteraar. Zo eentje moest je uitrangeren.

De eerste berichten na Pasen
waren weing hoop- of vreugdevol.

Voor zijn leerlingen echter betekende Jezus het hoopvolle perspectief dat een ander leven echt mogelijk is, niet in theorie en ergens ver weg in de toekomst, maar concreet hier en nu al. Ze beleefden met hem het begin van dit nieuwe leven en waren laaiend enthousiast. Jezus was voor hen een heel bijzonder iemand, een toenadering van God tot ons zoals nog nooit tevoren was gebeurd. Een aanbod, een uitnodiging, een uitdaging, maar tegelijk ook een laatste kans. En precies die laatste kans wordt teniet gedaan. Dan kun je er ook maar beter een punt achter zetten en op de loop gaan: weg uit Jeruzalem, naar Emmaüs, naar Galilea. Teleurgestelde leerlingen, radeloze apostelen, treurende vrouwen. Het is opvallend hoe vaak je dat leest in de eerste berichten over Pasen en hoe weinig daarin staat over vreugde en vertrouwen.

God zet in op barmhartigheid,
niet op offers.

Precies op dit punt neemt dan de geschiedenis ineens een onverwachte keer. Waar menselijk gezien alles voorbij was en zelfs de meest fanatieke apostel er geen brood meer in zag, precies daar breekt opeens iets nieuws door. Dezelfde leerlingen die kort geleden nog gevlucht waren komen weer samen, hoewel dat voor hen niet zonder risico was. En meer nog: ze komen naar buiten met dezelfde boodschap die hun geliefde rabbi de kop had gekost. ‘God blijft zijn volk trouw, God wil zijn volk bijeen brengen, en met hen een beweging op gang brengen naar meer menselijkheid, concrete solidariteit, daadwerkelijke naastenliefde. Maar God zet daarvoor op barmhartigheid, niet op offers. God wil dat we onze zelfgemaakte indeling in vrienden en vijanden opgeven en ons door zijn liefde laten aansteken.’

Gods trouw is sterker dan de dood.

Eén belangrijk verschil is er met de verkondiging door Jezus zelf, maar daarin zit hem nu net het revolutionaire. Waar Jezus nog gezegd had: ‘het Rijk Gods is nabij’, daar zeggen de leerlingen nu: ‘het Rijk Gods is in Jezus al aangebroken’, in deze Jezus die op het eerste gezicht met zijn zending is mislukt en ten onder gegaan. God heeft hem uit de dood opgewekt en zich zo onmiskenbaar tot hem bekend. De leerlingen waren tot zo’n radicale ommekeer alleen maar in staat vanwege een daad van God zelf. Ze konden de opgegeven navolging alleen maar hervatten door een hernieuwde ontmoeting met hun geliefde rabbi Jezus. Ze konden volhouden en net als hun meester uiteindelijk de een na de ander hun leven voor hun overtuiging geven vanuit de zekerheid: het is allemaal niet voor niets, Gods trouw is sterker dan de dood, ondergang en onzin krijgen daardoor een zin, met deze God is nieuw leven mogelijk.

Pasen is het feest dat Jezus
trouw is gebleven aan zijn zending
tot in de dood.

Pasen is het feest dat God hem door de dood heen tot nieuw leven heeft opgewekt en daarmee het absolute einde tot een doorgang, ja tot een nieuw begin heeft gemaakt. Pasen is echter ook het feest van mensen die uit hun droefheid en neerslachtigheid wakker worden geschud en een nieuw perspectief krijgen en die dan opstaan en precies dat doen, wat wij mensen maar moeilijk klaar krijgen: nog eens opnieuw beginnen.

Paasmensen zijn mensen
die trouw blijven aan hun idealen.

Ook wij kunnen zulke mensen zijn. Mensen, die trouw blijven aan hun idealen, die zelfs na de zoveelste teleurstelling nog kunnen lachen. Mensen die er vast van overtuigd zijn dat het de moeite waard is om zich voor andere in te zetten en die zich die overtuiging niet laten afnemen, ook niet door mislukkingen of misbruik van hun goede wil. Mensen die tegenslagen en problemen als uitdaging opvatten om nou eens echt te laten zien wat geloof in God en in zijn Rijk betekent. Mensen die zichzelf niet buiten schot houden als het gaat om verandering, zich aanpassen of minder doen. Kortom: echt mensen van Pasen, die opstanding letterlijk nemen en die ondanks de vele vormen van dood in ons leven nog geloven aan een nieuw begin, aan een ander en beter leven; en die van dit geloof in een nieuw leven ook werk maken.

Dat dat gaat, dat mensen met Gods kracht tot zoiets in staat zijn, dat is met Pasen toen gebleken. Of het ook nu nog mogelijk is? Dat moeten wij laten blijken.

Hans van Schijndel